2023
2023 (MMXXIII) lii normaalihe, mon älgim- já nuuhâmpeivin lii gregoriaanlâš kalender mield pasepeivi. Tot lii 2020-lovo niäljád ihe.
Viestâr-Ovtâstumstaatâin, Koskâ-Amerikist, Kolumbiast já Brasiliast uáinoo peeivisiävŋánem roovvâdmáánu 14. peeivi.
TábáhtusahMute
UđđâivemáánuMute
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Suomân vuáđuduvvii 21 pyereestvaijeemkuávlud.[1]
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Kroatia seervâi eurokuávlun. Tot lii eurokuávlu 20. jeessânstaatâ.[2]
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Kroatia seervâi Schengen-kuávlun.[3]
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Luiz Inácio Lula da Silva algâttij Brasilia president virgeest.[4]
- uđđâivemáánu 13.–14. peeivij – Tšeekist uárnejuvvojii presidentvaaljah. Petr Pavel já Andrej Babiš peesáin jootkân.
- uđđâivemáánu 25. peeivi – Chris Hipkins algâttij Uđđâ-Seeland uáiviminister virgeest.[5]
- uđđâivemáánu 27. já 28. peeivij – Tšeekist uárnejui presidentvaaljâi nubbe jienâstemrieggee. Petr Pavel uážui 57,6 % jienâin, já te sun väljejui Tšeeki presidentin.[6]
KuovâmáánuMute
- kuovâmáánu 1. peeivi – Suomâ ovdâskodde tuhhiittij nk. translaavâ nubástus jienâiguin 113–69.
- kuovâmáánu 5. peeivi – Kyprosist uárnejuvvojii presidentvaaljah. Nikos Christodoulides já Andreas Mavroyiannis peesáin jootkân.
- kuovâmáánu 5. peeivi – Marja Kyllönen finnij Runeberg-palhâšume kirjestis Vainajaiset.[7]
- kuovâmáánu 12. peeivi – Kyprosist uárnejui presidentvaaljâi nubbe jienâstemrieggee. Nikos Christodoulides uážui 51,97 % jienâin, já te sun väljejui Kypros presidentin.
- kuovâmáánu 24. peeivi – Uđđâ sämitiggelaahâ kománij Suomâ ovdâskode vuáđulahâváljukoddeest. Marin haldâttâs lii jo kuálmád haldâttâs, mii ij uážžum uđâsmittem ááigán.[8]
- kuovâmáánu 25. peeivi – Käärijä finnij UMK-finalist 539 čyegisid suomâkielâg pitástis Cha cha cha já vuoitij Uđđâ muusik kišto 2023.
NjuhčâmáánuMute
- njuhčâmáánu 9. peeivi – Petr Pavel aalgât Tšeeki president virgeest.[9]
CuáŋuimáánuMute
- cuáŋuimáánu 2. peeivi – Suomâst uárnejuvvojeh ovdâskoddevaaljah.
VyesimáánuMute
- vyesimáánu 5. peeivi – Aasiast já Australiast uáinoo peli-iptoslâš mánusiävŋánem.
- vyesimáánu 6. peeivi – Charles III já Camilla ruvnájuv Westminster Abbeyst, Lontoost, Ovtâstum kunâgâskoddeest.[10]
- vyesimáánu 9.–13. peivij – Euroviisuh uárnejuvvojeh Liverpool Arenast, Liverpoolist, Ovtâstum kunâgâskoddeest.
- vyesimáánu 9. peeivi – Ive 2023 Euroviisuh-lávlumkišto vuossâmuš semifiinaal uárnejuvvoo.
- vyesimáánu 11. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto nubbe semifiinaal uárnejuvvoo.
- vyesimáánu 13. peeivi – Ive 2023 Euroviisuh-lávlumkišto fiinaal uárnejuvvoo.
ČohčâmáánuMute
- čohčâmáánu 4. peeivi – Suomâ Sämitige ive 2023 vaaljâi toimâttem álgá.[11]
RoovvâdmáánuMute
- roovvâdmáánu 2. peeivi – Suomâ Sämitige ive 2023 vaaljâi toimâttem nohá.[11]
- roovvâdmáánu 14. peeivi – Viestâr-Ovtâstum staatâin, Koskâ-Amerikist, Kolumbiast já Brasiliast uáinoo riegislágán peeivisiävŋánem.
- roovvâdmáánu 28.–29. peivij – Euroopist, Afrikist já Aasiast uáinoo uásálâš mánusiävŋánem.
Čuákánkiäsuh jieškote-uvlágán suorgijnMute
ŠoddâmehMute
JämimehMute
Lisa Marie Presley ive 2005
- uđđâivemáánu 10. peeivi – Konstantin II, Kreeika majemuš kunâgâs já Tanska prinssâ (š. 1940)
- uđđâivemáánu 12. peeivi – Lisa Marie Presley, ovtâstumstaatâlâš lávloo já laavlârähtee (š. 1968)[12]
- kuovâmáánu 5. peeivi – Pervez Musharraf, pakistanlâš kenraal já Pakistan 10. president (š. 1943)[13]
KalenderMute
Fáádást eres soojijnMute
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást 2023.
KäldeehMute
- ↑ Kuávluvaaljah vaalit.fi. 31.10.2022. Čujottum 1.12.2022.
- ↑ Croacia entrará en la zona del euro el 1 de enero de 2023: el Consejo adopta los últimos actos jurídicos necesarios Euroop union rääđi. 12.7.2022. Čujottum 1.12.2022. (espanjakielân)
- ↑ Rinne, Mika: Suomalaisten reissaaminen suosittuun kohteeseen helpottuu: Kroatia liittyy Schengen-alueeseen Iltalehti. 8.12.2022. Čujottum 1.1.2023. (suomâkielân)
- ↑ Watson, Katy já Murphy, Matt: Lula sworn in as Brazil president as Bolsonaro flies to US BBC News. 1.1.2023. Čujottum 1.1.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Uuden-Seelannin uusi pääministeri Chris Hipkins vannoi virkavalansa Yle. 25.1.2023. Čujottum 26.1.2023. (suomâkielân)
- ↑ Cameron, Rob já Zaccaro, Maria: Petr Pavel: Ex-general beats populist rival in Czech election BBC. 28.1.2023. Čujottum 29.1.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Riihinen, Eleonoora: Marja Kyllönen voitti Runeberg-palkinnon, mutta pelkää yhä kirjoittamista Helsingin Sanomat. 5.2.2023. Čujottum 24.2.2023. (suomâkielân)
- ↑ Saijets, Maiju: Láhka gopmánan juo golmma ráđđehusas – bođeš čuovvovaš ráđđehussii bargun Yle Säämi. 24.2.2023. Čujottum 24.2.2023. (tavesämikielân)
- ↑ Inaugurace nově zvoleného prezidenta Petra Pavla proběhne 9. března, oznámila předsedkyně Sněmovny iRozhlas. 28.1.2023. Čujottum 29.1.2023. (tšeekikielân)
- ↑ Coughlan, Sean: Coronation on 6 May for King Charles and Camilla, Queen Consort BBC News. 11.10.2022. Čujottum 1.12.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 11,0 11,1 Sämitige vaaljah toimâttuvvojeh 4.9.-2.10.2023. Sämitigge. Čujottum 1.1.2023.
- ↑ Medina, Eduardo, Rubin, April já Genzlinger, Neil: Lisa Marie Presley, Singer-Songwriter and Daughter of Elvis, Dies at 54 The New York Times. 12.1.2023. Čujottum 14.1.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Davies, Alys: Pervez Musharraf, Pakistan's ex-president, dies aged 79 BBC. 5.2.2023. Čujottum 5.2.2023. (eŋgâlâskielân)