Puoidâ

Puoidâ (Mustela erminea) lii uccâ piätuellee, mii kulá netielleid já iälá maailm taveuásist.

Puoidâ Mustela erminea (Linnaeus, 1758)
Tile	LC (eellimvuáimálâš)
Tile Suomâst	LC (eellimvuáimálâš)
Tieđâlâš luokittâllâm
Doomeen	Sellâvááimusliih Eucarya
Kodde	Elleekodde Animalia
Uáiviráiđu	Savosuonâsiih Chordata
Vyeliráiđu	Čielgitávtáliih Vertebrata
Luokka	Njomâtteijeeh Mammalia
Vyeliluokka	Šoddâdeijee njomâtteijeeh Theria
Lahko	Piätuelleeh Carnivora
Vyelilahko	Caniformia
Hiäimu	Netielleeh Mustelidae
Vyelihiäimu	Eidusiih neđeh Musteliane
Suuhâ	Puoiduuh Mustela
Šlaajâ	erminea

Stuárudâh já olgohäämi

Puoidâ rummâš kukkodâh lii niŋálâsâin 18–22 cm já orásijn 23–27 cm. Seeibi lii 7–10 cm kukke. Niŋálâs tiäddá suulân 80–150 g já ores 150–300 g. Turkkâ lii ruškâd keessiv já vielgâd tälviv. Seibikeeči lii čappâd pirrâ ive. Tuše tavveen puoidâ molso kesi-iivnes tälvi-iivnán já muottuuttes soojijn tot lii pirrâ ivij ruškâd.

Lavdâm

Puoidâ lavdâm

Puoiduuh tiättojeh masa ubâ Euraasiast, Tave-Afrikist já Tave-Amerikist. Euroopist toh iä tiettuu tuše Islandist já Koskâmeerâ kuávlust. Aasiast puoiduuh tiättojeh ain Himalaja já Jaapaan räi.

Vyelišlaajah láá ohtsis 37. Tave já nuortâ populaatioh láá stuárráábeh ko viestâr populaatioh.

Suomâst

Puoidâ iälá ubâ Suomâst, mut tot lii almolub taveoosijn ko maadâoosijn.

Eellimvyevih já lattim

Puoidâ lii nuuvtkočodum jyehi saje piätu, mii oskeldât meid čáácán-uv, veikkâ ij ton pivdopiirâs ubâ lahkin. Puoiduu reeviir vijđodâh lii kiddâ tast, mon ennuv raavâd lii finnimnáál. Jis tälviv lii tuárvi ennuv raavâd, te niŋálâs reeviir lii muáddi hehtaar. Ores vuod jotá 2–3 keerdi stuárráb kuávlust. Puoidâ iälá ohtuunis.

Puoidâ lii aktiivlâš iho, mutâ pivdá meid peiviv. Puoidâ koddá saallâs niiskán kääskistmáin. Puoiduu tehálumoseh salâselleeh láá čäcisäpligeh, meccisäpligeh, muldesäpligeh já uárreeh. Jyehi ive iä kuittâg lah säpligeh aaibâs tuárvi já talle puoidâ ferttee sirduđ etievvisáid, moh láá cuobbuuh, täžiligeh, ludij maneh já uđâgááh, motomin joba mááđuh, tiivreh já myerjih-uv. Riämnjáh, neđeh já kozzâlodeh pivdeh puoiduid.

Lasanem

Niŋálâs čivgá 3–7 čiivgâ loppâkiiđâ. Peesi lii táválávt keđgileejeest, hálgupiinoost tâi rakânâs vyelni. Ores puoidâ ij uásálist mahten perâelimân, pic niŋálâs ráhtá jieš peesi já tipšo šaddee čivgâidis ohtuunis. Pelnub mánuppajasâžžân puoidâpeerâ kuáđá peesis já čohčuv tot pieđgân, mon maŋa čiivgah uážžuh piergiittâllâđ jiečânis.