Päijänne
Päijänne lii jävri Suomâst, Koskâ-Suomâ já Päijät-Häme eennâmkuudijn.
| Päijänne | |
|---|---|
 |
|
| Staatâ | Suomâ |
| Eennâmkodde | Koskâ-Suomâ, Päijät-Häme |
| Kieldâ | Asikkala, Joutsa, Jyväskylä, Jämsä, Kuhmoinen, Luhanka, Muurame, Padasjoki, Sysmä, Toivakka |
| Čäsuáivi alodâh | 78[1] m |
| Vijđodâh | 1 083[2] km² |
| Čäcirääji | 2 789 km |
| Stuárráámus kieŋŋâlvuotâ | 95,3[3] m |
| Koskâkieŋŋâlvuotâ | 16,2[3] m |
| Saijaasvuotâ | 18 km³ |
| Kulgâmvijđodâh | 26 480[3] km² |
| Juvvâdâh | Kymijuuhâ |
 |
|
Eennâmtiätu
mutePäijänne vijđodâh lii 1 083 km2 já tot lii Suomâ nubben, teikkâ kuálmádin stuárráámus jävri. Päijänne lii suulân siämmáá styeres ko Aanaarjävri, mut tot ete kuábáš lii stuárráb, lii iveääigist kiddâ.[2] Päijänne kulgâmvijđodâh lii 26 480 km2 já tot lii Kymijuuvâ čácáduv uáivijävri. Päijänne Ristiselkäst, Toivakka kieldâst lii Suomâ sisčácáduvâi kieŋâlumos saje (95,3 m). Puáris tiäđu mield saje kieŋŋâlvuotâ ličij 104 m, mut taat tiätu lii puástud. Päijänne koskâkieŋŋâlvuotâ lii 16,2 m. Stuárráámuuh suolluuh láá Virmalansaari, Salonsaari, Judinsalo, Onkisalo, Paatsalo, Muuratsalo, Haukkasalo já Vuoritsalo. Ohtsis suolluuh láá 2 690.
Päijänne finnee čääsis jäävri tavveen Saarijävri, Viitasaari sehe Rautalammi kiäinuin, viestârist Jämsä kiäinust já nuorttân Sysmä kiäinust. Jäävri maadâuásist álgá Kymijuuhâ, mii luáštá Suomâluohtân.
Historjá
mutePäijänne ääldis šoodâi ko jieŋâ koovij källee majemuu jieŋâpaje ääigi. Jieŋâpaje maŋa ääldis paasij Nuorttâmeerâ Yoldia- já Ancylusmudoi vuálá. Eennâmpajanem tááhust Päijännest šoodâi Ancylusjäävri luohtâ já iäskán 10 000 ihheed tassaaš jieijâs jävri. Suulân 8 500 ihheed tassaaš Päijänne luoštij Kyelijuuvâ peht Merâpootân. Siämmáá ääigi Saimaa lyeštimuáli sirdeškuođij máádás já loopâloopâst Päijännen. Epitäsivis eennâmpajanem tiet Päijänne aalgij tulvâđ já pajaniđ. Ko Päijänne lâi pajanâm Saimaa räi, te šoodâi Sis-Suomâ stuorrâjävri, mii piištij suulân 200 ihheed. Päijänne pajanâm čäsuáivi moorâi Heinola-puolžâ já Kymijuuhâ šoodâi. Kymijuuhâ lyeštiškuođij ennuv čääsi, já Päijänne čäsuáivi moonâi vuálus jotelávt. Tondiet Päijänne ratkui Saimaast, já tast šoodâi oppeet jieijâs jävri.
Aalmuglâšmecci
mutePäijänne maadâuásist, Sysmä, Padasjoki já Asikkala kieldâin, enâmustáá Kelvenne suollust lii Päijänne aalmuglâšmecci. Aalmuglâšmecci lii uáli pivnohis kárbáinjotteemsaje.
Käldeeh
mute- ↑ ymparisto.fi - Vesistöennuste: Kymijoen vesistöalue (suomâkielân)
- ↑ 2,0 2,1 jarviwiki.fi - Päijänne (suomâkielân)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 ymparisto.fi - Päijänne (suomâkielân)
