Kiärdurástágâš
Kiärdurástágâš (Turdus torquatus) lii varbusluudij laahkon kullee loddešlaajâ.
| Kiärdurástágâš Turdus torquatus (Linnaeus, 1758) |
|
|---|---|
 |
|
| Tile | LC (eellimvuáimálâš)[1] |
| Tile Suomâst | VU (hiäjulum)[2] |
 |
|
 |
|
Tieđâlâš luokittâllâm |
|
| Doomeen | Sellâvááimusliih Eucarya |
| Kodde | Elleekodde Animalia |
| Uáiviráiđu | Savosuonâsiih Chordata |
| Vyeliráiđu | Čielgitávtáliih Vertebrata |
| Luokka | Lodeh Aves |
| Lahko | Varbuslodeh Passeriformes |
| Hiäimu | Rástágááh Turdidae |
| Suuhâ | Turdus |
| Šlaajâ | torquatus |
Stuárudâh já tobdomeerhah
muteKiärdurástágâš lii 24–27 cm kukkosâš lodde, mii tiäddá 85–120 g.[3] Kiärdurástágâš sulâstit viehâ ennuv čapisrástágáá, mut kiärdurástágâš lii šođbâsub, já tast láá kezibeh suájáh sehe kuhheeb čeve. Ores lii masa čappâd, pic ton raddeest lii vielgis kovos já suájáin kuovgisränis ivne. Niŋálâs lii čapisruškâd, puuzâin lii čuomâslágán kovos. Rade kiärdukovos lii siävŋusub ko orásist. Kiärdurástágáá ruoidah láá ruškâdeh. Njune lii fiskâd já poođâš kukke.
Kiärdurástágáá lavlum sulâstit čapisrástágáá lavlum, mut tot lii jotelub já uánihub. Lavluu loopâst lii veigiloddelágán visârdem. Kiärdurástágáá váruttemjienâ lii korrâ njiäpčuttem (“dsek dsek”).
Lavdâm já eellimpiirâs
muteKiärdurástágâš pessee Koskâ- já Viestâr-Euroop váráduvâin, Kaukasusist sehe Turkmenistanist. Suomâst tot lii härvinâš lodde, mii pessee Tuodâr-Laapi kuávluin. Mottoomverd tot uáinoo kiđđâ- já čohčâvärrejeijen eromâšávt Viestâr-Suomâst. Suomâ pessimnääli lii áárvu mield 50–150 paarrâd.[3]
Kiärdurástágâš tálvástâl Koskâmeerâ enâmijn. Lodde lii iänáážin ijjâvärrejeijee. Čohčâvarrim lii čohčâ-skammâmáánust já kiđđâvarrim cuáŋui-vyesimáánust.
Lasanem
muteKiärdurástágáá piervâl lii hiäŋgupäävtist, riäđhást teikkâ eres miestust. Piervâl lii rahtum siävŋálijn, koške loostâin já suoinijn. Niŋálâs mannee kesimáánust 3–6 mane já láálá taid 12–14 peivid. Maneh láá čuovjisruánááh, já tain láá ruškes tiälhuh. Uđâgááh vyelgih piervâlist 14–16 peeivi ahasâžžân.[3] Sehe ores já niŋálâs piemmâv uđâgáid ton räi, ko toh láá 26–33 peeivi ahasiih.[4] Tavveen kiärdurástágâš ráhtá tuše oovtâ mááná ivveest, mäddin távjá kyehti.
Raavâd
muteČapisrástágâš porá čielgimielgâsttemijd, muorjijd já siemânijd.
Fáádást eres soojijn
mute
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Kiärdurástágâš.
Käldeeh
mute- ↑ IUCN Red List Čujottum 07.08.2022 (eŋgâlâskielân)
- ↑ Valkama, Jari: Kiärdurástágâš – Turdus torquatus Suomen Lajitietokeskus. 2019. Čujottum 7.8.2022. (suomâkielân)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Sepelrastas, Turdus torquatus - Linnut - LuontoPortti luontoportti.com. Čujottum 7.8.2022.
- ↑ Koskimies, Pertti: Suomen lintuopas, s. 200. 4. riäntus. WSOY, 2018.