Ukraina
Ukraina (ukrainakielân Україна [ukrɑˈjinɑ]) lii jiečânâs staatâ Nuorttâ-Euroopist. Ukraina uáivikaavpug lii Kiova.
| Ukraina Україна (ukrainakielân) |
|
|---|---|
 lippu |
 vaakun |
.svg) Ruánáá kuávlu lii Ukraina. Kuovgisruánáájin lii merkkejum Ruošâ väldidem kuávlu. |
|
| Staatâhäämi | täsiväldi |
| President | Volodymyr Zelensky |
| Uáiviminister | Denys Šmyhal |
| Uáivikaavpug | Kiova |
| Eres kaavpugeh |
Harkova Odessa Dnipro Donetsk Zaporižžja Lviv Kryvyi Rih Mykolajiv Mariupol eres kaavpugeh |
| Vijđodâh | 603 550 km² |
| – sisčääci |
7 % |
| Ässeeloho (2021) | 41 554 836 (Krimttáá já Sevastopolttáá) |
| – ässeesaahâdvuotâ | 73,8 ässed/km² |
| Virgáliih kielah | ukrainakielâ |
| Vaaluut | hryvnia (UAH) |
| Äigi | UTC+2 |
| – kesiäigi | UTC+3 |
| Jiečânâsvuotâ | |
| – Sovjetlittoost | porgemáánu 24. 1991 |
| Uánádâs | UA |
| – fiävruin | UA |
| – kirdemmašinijn | UR |
| Jotolâh | uálgispiälásâš |
| Sundenummeer | +380 |
| Internet TLD |
.ua .укр |
| Motto | "Воля, Злагода, Добро" |
| Aalmuglâšlaavlâ | Štše ne vmerla Ukrajiny |
|
|
|
Historjá
Porgemáánu 24. peeivi 1991 Ukraina šoodâi jiečânâssân Sovjetlittoost. Ive 2014 Ruoššâ volliittij maadâ-Ukrainast leijee Krimân já väldidij tom. Tooláá iđedist kuovâmáánu 24. peeivi 2022 Ruoššâ volliittij Ukrainan uđđâsist, taan keerdi meiddei Vielgis-Ruošâ já Krim peht.[1]
Eennâmtiätu
Ukraina vijđodâh lii 603 550 km², mast 24 220 km² lii čääci.[2] Vijđoduv mield Ukraina lii maailm 48. stuárráámus staatâ[2] sehe Euroop nubben stuárráámus staatâ já stuárráámus ollásávt Euroopist leijee staatâ.
Sajadâh já rääjih
Ukraina lii staatâ Nuorttâ-Euroopist. Ton ránnjástaatah láá nuorttân Ruoššâ, tavveen Vielgis-Ruoššâ já uárjin Puola, Slovakia, Uŋgar, Romania já Moldova. Ukrainast staatârääjih láá ohtsis 5 581 km.[2] Kuhemus rääji lii 1 944 km rääji Ruoššáin.[2] Uánihumos rääji vist lii 97 km rääji Slovakiain.[2] Ukraina máddáábeln láá Azovameerâ já Čapismeerâ. Merâriddo lii ohtsis 2 782 km.
Morfologia
Ukraina alemus saje lii Hoverla čokke (2 061 m) Viestâr-Karpaatijn, Karpaatij aalmuglâšmeecist viestâr-Ukrainast.[2] Ton vyeligumos saje vist lii Čapismeerâ riddo (0 m).[2]
Haldâttâh já politiik
Ukraina staatâhäämi lii semipresidentlâš täsiväldi.
Haaldâtlâš jyehim
Ukraina lii juohhum 24 kuávlun, Krim autonomisâš täsivááldán já kyevti kaavpugân (ukrainakielân місто): Sevastopol já Kiova.
- Dnipropetrovsk kuávlu (Дніпропетровська область)
- Donetsk kuávlu (Донецька область)
- Harkova kuávlu (Харківська область)
- Herson kuávlu (Херсонська область)
- Hmelnytskyi kuávlu (Хмельницька область)
- Ivano-Frankivsk kuávlu (Івано-Франківська область)
- Kiova kuávlu (Київська область)
- Kirovohrad kuávlu (Кіровоградська область)
- Luhansk kuávlu (Луганська область)
- Lviv kuávlu (Львівська область)
- Monnjâ-Karpatia kuávlu (Закарпатська область)
- Mykolajiv kuávlu (Миколаївська область)
- Odessa kuávlu (Одеська область)
- Pultava kuávlu (Полтавська область)
- Rivne kuávlu (Рівненська область)
- Sumy kuávlu (Сумська область)
- Ternopil kuávlu (Тернопільська область)
- Tšerkasy kuávlu (Черкаська область)
- Tšernihiv kuávlu (Чернігівська область)
- Tšernivtsi kuávlu (Чернівецька область)
- Vinnytsja kuávlu (Вінницька область)
- Volynia kuávlu (Волинська область)
- Zaporižžja kuávlu (Запорізька область)
- Žytomyr kuávlu (Житомирська область)
- Krim autonomisâš täsiväldi (Автономна Республіка Крим; Krym)
- Kiova* (Київ; Kyjiv)
- Sevastopol* (Севастополь)
Kuávluhaldâttuv nube tääsist Ukraina kuávluh já Krim autonomisâš täsiväldi láá juohhum syeinimáánu 2020 rääjist 136 pirrâdâhân (ukrainakielân район).
Viehâdâh
Kaavpugeh
Ukraina stuárráámus kaavpug lii ton uáivikaavpug Kiova. Tavenuorttâ-Ukrainast lii staatâ nubben stuárráámus kaavpug Harkova. Kuálmádin stuárráámus kaavpug lii ive 2014 rääjist Odessa. Ovdil 2014 tot lâi Dnipro, mii lii tääl niäljádin stuárráámus kaavpug.
Fáádást eres soojijn
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Ukraina.
Käldeeh
- ↑ Juhola, Teemu: Hyökkäys alkoi monesta ilmansuunnasta 2022-02-24. Čujottum 20.10.2024. (suomâkielân)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Explore All Countries — Ukraine The World Factbook. Čujottum 20.10.2024. (eŋgâlâskielân)