Tove Jansson

Tove Jansson
Šoddâm	porgemáánu 9. peeivi 1914 Helsigist
Jáámmám	kesimáánu 27. peeivi 2001 Helsigist
Pargo
Áámmát	kirječällee, kovetaaidâr, ráiđukovetaaidâr
Kielâ	ruotâkielâ
Peerâ
Vanhimeh	Viktor Jansson já Signe Hammarsten-Jansson
Pelikyeimi	Tuulikki Pietilä (1956–2001)
Lasetiäđuh
Nommâčáálus
Päikkisijđo	tovejansson.com

Tove Marika Jansson (9. porgemáánu 1914 Helsig, Suomâ – 27. kesimáánu 2001 Helsig, Suomâ) lâi suomâruátálâš kirječällee já kovetaaidâr, kiän karrieer lâi maaŋgâpiälálâš. Sun lii maŋgâsân rähis muumikiirjij čällee.

Eellim

Peerâ já nuorâvuotâ

Tove Marika Jansson šoodâi Helsigist porgemáánu 9. peeivi 1914. Enni, kovvejeijee Signe Hammarsten (Ham) já eeči, skultpor Viktor Jansson (Faffan) vuorkkáin Tove-nieidâ eellim sunnuu taaiđân aaibâs aalgâ rääjist. Tove jieš-uv oopâi jo aaibâs uccen sárguđ. Sun já suu viiljah, Per Olov (š.1920) já Lars (š.1926), čuovvuu ubâ pärnivuođâstis vaanhimij pargoid, já sist puohâin šoodâi meid taidâreh.

Škovlâäigi lâi Toven vaigâd. Čohčuv 1930 sun vuolgij Tukholma taiđâškoovlân luuhâđ máinussárgum já hammim. Čohčuv 1931 sun joođhij uápuidis Tukholma Aaleeb taiđâškoovlâst teddim- já taaiđâtyeje linjeest, kovvejeijee- já máinussárgumškovlimist. Tobbeen lijjii áámmátsárgum, čäällim, heraldiik, mallisárgum, hervâmááláám já kirjetaiđuu uápuh.

Tove Jansson vietij masa puoh keesijd elimistis Pellinki suáluikuávlust, kost Janssonijn lâi láigutupe já maŋeláá pisovub saje Bredskär suollust. 1960-lovvoost 1990-lovo aalgâ räi Jansson lâi keessiv ain Klovharu suollust oovtâst suu kuoimijn, grafikkár Tuulikki Pietiläin.

Muumih

Vuosmuš muumikirje lâi ive 1945 almostum Småtrollen och den stora översvämningen (almostui 1991 suomâkielân noomáin Muumit ja suuri tuhotulva, "Muumih já stuorrâ hiävutulve"). Tast maŋa, ive 1946, almostui nubbe muumikirje Kometjakten já ive 1948 kuálmád Trollkarlens hatt, mii finnij rämideijee árvustâlmijd sehe Suomâst já Ruotâst. Viehâ jotelávt tot jurgâlui meid eŋgâlâskielân noomáin Finn Family Moomintroll, mii almostui ive 1950.

Tyeji

Jansson lii máálám hirmâd ennuv kuuvijd já čáállám muumikiirjij lasseen vala lovmat eres-uv kirjed.

Jansson kirjeh anarâškielân

Anarâškielân lii jurgâlum ohtâ Jansson kirje: Tijdâtälvi (algâalg. nommâ Trollvinter, 1957). Tot almostui ive 2019 já tom lii jurgâlâm Uccpárnáá Vuoli Ilmar.

Fáádást eres soojijn

• Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Tove Jansson.