Kalmar union lâi persovnunion ađai staatâlitto Tave-enâmijn iivij 13971523.[1] Unionân kullojii Tanska, TaažâRuotâ väldikodeh. Tai väldikuudij kuávloid kullojii meid stuorrâ uási Suomâst, IslandFärsuolluuh, uccâ uási Tave-Saksaast1470-lovo räi tastoo Skotlandân kullum suolluuh tego ShetlandOrkney. Meid Grönland lâi union kuávlust. Persovnunion jeessânstaatah siäiluttii sierânâs laavâid já väldiraađijd, mut tain lâi ohtâsâš kunâgâs.[2]

Kalmar union suullân ive 1400

Šoddâm

mute
 
Kalmar union lippu
 
Vaakun

Kalmar union šoodâi, ko Tanska já Taažâ roonnig Margareeta I väljejui ive 1389 Ruotâ haldâšeijen. Persovnunion aalgij kuittâg virgálávt Eerik XIII Pommerlii ruvnájáin 1397. Veikkâ Eerik Pommerlâš šoodâi kunâgâssân, tuotâvuođâst Margareeta keevtij vääldi elimis loopâ räi. Kalmar union miärádâsah ráhtojii enâmustáá Tanskaast. Persovnunion tovâttij ruossâriijdoid, tastko Ruotâ lâi pooliitlávt kiäsuttum nuortâst, tááláá Ruošâ kuávlust (Novgorod, Moskova Ruoššâ, mii šoodâi 1500-lovvoost), ko Tanska vuod vuájui eenâb máádás Hansalito suundán.[2]

Pieđgânem

mute

Kalmar union pisoi čuákist ive 1412 räi, kuás roonnig Margareeta I jaamij. Talle uási ruátálijn stuimedij uđđâ unionkunâgâs vuástá, já tast maŋa-uv 1400-lovvoost Ruotâ irâttij ohtânmaanoost čuáldásiđ persovnunionist pisovávt. Viehâváldálâšvuođah šoddii sehe Ruotâ siste ete Tanska já Ruotâ kooskâst.

Ive 1520 Tanska kunâgâs Kristian II volliittij Ruotâ já väldidij siämmást Tukholma. Forgâ tast maŋa Kalmar union pieđgânij mietimái já Ruotâ kunâgâssân pajanij Kustaa Vaasa. Taažâ kuittâg pisoi Tanska ooleest vala ive 1814 räi.[2]

Fáádást eres soojijn

mute

Käldeeh

mute
  1. Kalmar Union | Scandinavian history | Britannica www.britannica.com. Čujottum 20.11.2022. (eŋgâlâskielân)
  2. 2,0 2,1 2,2 Andrew McKay: The History of Scandinavia's Kalmar Union Life in Norway. 20.2.2019. Čujottum 20.11.2022. (eŋgâlâskielân)
 
Jurgâlus
Taat artikkâl teikkâ uási tast lii jurgâlum teikkâ toos láá uccum tiäđuh ereskielâlâš Wikipedia artikkâlist.
Algâalgâlâš artikkâl: fi:Kalmarin unioni