Kähvi
Kähvi teikâ käähvi lii kähvimiestuu páávuin valmâštum, táválávt kume juhâmâš. Kähvi siskeeld kofeiin já lii tondiet virkosmittemaamnâs. Kähvi valmâštuvvoo ovdâmerkkân páánust vuošâmáin, kähvivuoššâmpiergâsáin tâi pressopáánust. Maaŋgâs lasetteh kááhván mielhi, laavcâ, sukkârijd teikkâ eres njadosijd, mut iärráseh juheh tom čappâdin.
.jpg)
Arabeh valmâštii käähvi Jemenist ušom jo 1200-lovvoost. Euroopân kähvi poođij 1600-lovvoost. Kähvi pyevtittuvvoo ennuv Koskâ- já Maadâ-Amerikist, tego Brasiliast, Kolumbiast já Guatemalast. Eres merhâšittee käähvi pyevtitteijeeh láá ovdâmerkkân Vietnam, Etiopia já Indonesia. Stuárráámus pyevtitteijee Brasilia pyevtit suullân kuálmádâs maailm käähvist. Syemmiliih kuleh maailm viššâlumos kähvijuhhei juávkun: syemmilâš kuulât käähvi koskâmiärálávt 10 kg ivveest.
Etymologia
muteSääni kähvi já ton vastuuh eres kielâin puátih algâaalgâst arabiakielâ säänist qahwa.[1] Tot meerhâš viini, mii lii valmâštum šaddoin.[1] Jemenliih algâttii käähvi viljâlem já meid nobdii tom.[2] Sääni poođij euroopláid kieláid italiakielâ peht.[3] Käähvi arabiakielâlâš nommâ sáttá leđe lovnim Etiopia Kaffa eennâmkode noomâst, tastko kähvimiestâ lii meddâl ton kuávlust.[4]
Käähvi hadde pöörsist
muteKäähvi maailmmarkkânhadde noteristoo ruánáákäähvipöörsijn. Maailm kyehti tehelumos käähvipöörsi láá sajaidittum New Yorkân já Lontoon. New York pörssi noterist arabica-käähvi já Lontoo robusta-käähvi.[5]
Käähvi hadde meriduvvoo koijâdem já fáálu peht. Ruánáákäähvi fáálu lii kiddâ puovtâdem meereest. Eennâmtuálu puovtâdemmeerijd vaigutteh ovdâmerkkân šaddoeennâm kvaliteet, šaddotaavdah já šooŋah. Ovdâmerkkân koškáduvah hettejeh käähvimuorjij šoddâm toin naalijn, et toh sättih pääcciđ miestui, kuškâđ teikâ koččâđ miestust, já talle toi kvaliteet ij lah innig siämmáá pyeri. Jis käähvipáávuh fállojeh ucceeb, te talle käähvi hadde pöörsist táválávt paijaan. Eidusâš käähvikavpâšem tábáhtuvá njuolgist vyebdee já uástee kooskâst toin naalijn, et pörssihadde tuáimá avžuuttum hadden.[5]
Fáádást eres soojijn
mute
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Kähvi.
Käldeeh
mute- ↑ 1,0 1,1 Kjær, Rasmus & Thomsen, Jens Henrik: Kahvia: Elämyksiä nautiskelijoille, s. 8. Jurgâlâm Annukka Kolehmainen. Hämeenlinna: Karisto, 2006. ISBN 951-23-4793-8.
- ↑ McHugo, John: Coffee and qahwa: How a drink for Arab mystics went global BBC News. 18.4.2013. Čujottum 30.11.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Kahvin historia web.archive.org. 2.9.2013. Espressomaailma. Čujottum 30.11.2024. (suomâkielân)
- ↑ Kaffa birthplace of Coffee, Kaffa region in Ethiopia, Jimma web.archive.org. 12.8.2013. Ethiopian Restaurant. Čujottum 30.11.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 5,0 5,1 Olthuis, Marja-Liisa: Käähvi hadde paijaan ain – korrâsumos hadde ive 1977 maŋa anarasaavis.fi. 29.11.2024. Čujottum 30.11.2024.
