Guatemala
Guatemala ađai Guatemala täsiväldi (espanjakielân República de Guatemala) lii staatâ Kuovdâ-Amerikist. Ton uáivikaavpug lii siämmáánommâsâš kaavpug Guatemala.
| Guatemala täsiväldi República de Guatemala (espanjakielân) |
|
|---|---|
 lippu |
 vaakun |
.svg) |
|
| Staatâhäämi | täsiväldi |
| President | Bernardo Arévalo |
| Uáivikaavpug | Guatemala |
| Vijđodâh | 108 889 km² |
| – sisčääci |
0,4 % |
| Ässeeloho (2018) | 17 263 239 |
| – ässeesaahâdvuotâ | 129 ässed/km² |
| Virgáliih kielah | espanjakielâ |
| Vaaluut | Guatemala quetzal (GTQ) |
| Äigi | UTC−6 |
| Jiečânâsvuotâ | |
| – Espanjast | 15. čohčâmáánu 1821 |
| Uánádâs | GT |
| Jotolâh | uálgispiälásâš |
| Sundenummeer | +502 |
| Internet TLD | .gt |
| Motto | "Libre Crezca Fecundo" |
| Aalmuglâšlaavlâ | Guatemala Feliz |
|
|
|
Eennâmtiätu
mute
Guatemala vijđodâh lii 108 889 km², mast 1 730 km² lii čääci.[1] Vijđoduv mield Guatemala lii maailm 107. stuárráámus staatâ.[1]
Sajadâh já rääjih
muteGuatemala lii staatâ Kuovdâ-Amerikist. Ton ránnjástaatah láá tavveen já viestârist Meksiko, tavenuorttân Belize, nuorttân Honduras já maadânuorttân El Salvador. Guatemalast staatârääjih láá ohtsis 1 667 km.[1] Kuhemus rääji lii rääji Meksikoin, mii lii 958 km.[1] Uánihumos rääji vist lii 199 km rääji El Salvadoráin.[1] Guatemala máddáábeln lii Kuálhismeerâ já nuorttiibeln lii Karibiameerâ. Merâriddo lii ohtsis suulân 400 km.[1]
| Ránnjástaatâ | Rääji kukkodâh | Kárttá |
|---|---|---|
| Belize | 266 km | 
|
| El Salvador | 199 km | |
| Honduras | 244 km | |
| Meksiko | 958 km |
Geologia
muteTullâväärih
mute- Válduartikkâl: Listo Guatemala tullâvaarijn
Guatemalast láá maaŋgah tullâväärih. Tain alemus lii Acatenango (3 976 m). Stuárráámus uási Guatemala tullâvaarijn iä lah aktiivliih, já toi majemuš russoom lâi holoseenist.[2]
Morfologia
mute
Guatemala alemus saje lii Tajumulco, mii lii 4 203 meettersâš stratotullâvääri staatâ viestâroosijn. Ton vyeligumos saje vist lii Karibiameerâ riddo (0 m).
Haldâttâh já politiik
muteGuatemala staatâhäämi lii täsiväldi. Ton staatâhovdâ lii Guatemala president. Tááláš president lii Bernardo Arévalo.
Kuávlulâš jyehim
mute- Válduartikkâl: Guatemala departementeh
Guatemala lii juohhum 22 departementân[3] (departamentos), moh láá juohhum 340 kieldân[4] (municipios).
Departementeh láá:
 |
|
|
Viehâdâh
muteKielah
muteGuatemala vuáđulaavâ 143 § mield já Guatemala ive 1993 aalmuglâškielâlaavâ 1 § mield staatâ virgálâš kielâ lii espanjakielâ.[5][6] Tom sárnuh suulân 93 % guatemalalijn juo-uv ennikiellân teikkâ nubben kiellân. Espanjakielâ lasseen Guatemalast láá 23 aalmuglâškiellâd (espanjakielân idiomas nacionales). Täin 23 kielâst 21 kuleh mayakieláid. Mayakielâi lasseen aalmugâškieláid kuleh xinkakielâ já garifunakielâ, moh iä lah mayakielah.[6]
Škovlâlijd
mute- Lasetiäđuh Guatemalast láá sijđoost 84 (pittá 15. Läättinlâš Amerik enâmeh láá ovdáneijee-enâmeh) oppâkirjeest ŠE Amerik.
Fáádást eres soojijn
mute
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Guatemala.
Käldeeh
mute- ↑ a â b c č d Guatemala The World Factbook. Čujottum 20.12.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Guatemala Volcanoes Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. Čujottum 2.6.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Departamentos de Guatemala Čujottum 13.10.2021 (espanjakielân)
- ↑ Petatán ya es el municipio número 340 de Guatemala Čujottum 13.10.2021 (espanjakielân)
- ↑ Guatemala vuáđulaahâ. Wikisource. Čujottum 17.10.2021 (espanjakielân)
- ↑ a â Guatemala aalmuglâškielâlaahâ . OHCHR. Čujottum 17.10.2021 (espanjakielân)