Wolofkielâ
Wolofkielâ lii nigerlâš-kongolâš kielâ. Wolofkielâ sárnoo Senegalist, Gambiast, Ranskaast, Mauritaniast já Malist.[1] Senegalist wolofkielâ lii aalmugkielâ já enâmustáá sarnum kielâ. Suullân 8 miljovn olmožid sárnuh wolofkielâ eenikiellân.[2] Wolofkielâst láá kyehti variant: senegalwolofkielâ já gambiawolofkielâ.
Ortografia
muteTovle wolofkielâ čallui arabialij pustavijguin. Kielâinstituut Centre de linguistique appliquée de Dakar (CLAD) raahtij uđđâ ortografia, mii vuáđuduvá läättinláid pustaváid já mii lii lamaš wolofkielâ virgálâš ortografia 1970-lovo rääjist.
Kielâoppâ
muteWolofkielâst veerbah iä suujâ. Veerbâi saajeest persovnpronomineh sojeh ovdâmerkkân ääigi já aspekt mield.
Taan kielâst kielâtieđâlâš aspekt lii tehálub kategoria ko äigi. Ohtâ kuávdášlâš iäru aspektist lii tot, lii-uv toimâ nuuhâm vâi lii-uv tot vala joođoost. Eres aspekteh čujotteh ovdâmerkkân kiärdoo tooimân já toos, tábáhtuvá-uv teikkâ lii-uv toimâ tábáhtum vissásávt.
Pronomineh
mutePersovnpronomineh
mute| subjekt | objekt | |||
|---|---|---|---|---|
| oovtâloho | maaŋgâloho | oovtâloho | maaŋgâloho | |
| 1. persovn | man | nun | ma | nu |
| 2. persovn | yow | yeen | la | leen |
| 3. persovn | moom | ñoom | ko | leen |
Numereh
muteWolofkielâ lohosänisysteem vuáđuduvá lovvoid "5" já "10". Systeem lii uáli njuolgâduslâš.
| 0 | tus / neen / zéro [ranskâkielâ] / sero / dara ["ij mihheen"] |
| 1 | benn |
| 2 | ñaar / yaar |
| 3 | ñett / ñatt / yett / yatt |
| 4 | ñeent / ñenent |
| 5 | juróom |
| 6 | juróom-benn |
| 7 | juróom-ñaar |
| 8 | juróom-ñett |
| 9 | juróom-ñeent |
| 10 | fukk |
| 11 | fukk ak benn |
| 12 | fukk ak ñaar |
| 13 | fukk ak ñett |
| 14 | fukk ak ñeent |
| 15 | fukk ak juróom |
| 16 | fukk ak juróom-benn |
| 17 | fukk ak juróom-ñaar |
| 18 | fukk ak juróom-ñett |
| 19 | fukk ak juróom-ñeent |
| 20 | ñaar-fukk |
| 26 | ñaar-fukk ak juróom-benn |
| 30 | ñett-fukk / fanweer |
| 40 | ñeent-fukk |
| 50 | juróom-fukk |
| 60 | juróom-benn-fukk |
| 66 | juróom-benn-fukk ak juróom-benn |
| 70 | juróom-ñaar-fukk |
| 80 | juróom-ñett-fukk |
| 90 | juróom-ñeent-fukk |
| 100 | téeméer |
| 101 | téeméer ak benn |
| 106 | téeméer ak juróom-benn |
| 110 | téeméer ak fukk |
| 200 | ñaari téeméer |
| 300 | ñetti téeméer |
| 400 | ñeenti téeméer |
| 500 | juróomi téeméer |
| 600 | juróom-benni téeméer |
| 700 | juróom-ñaari téeméer |
| 800 | juróom-ñetti téeméer |
| 900 | juróom-ñeenti téeméer |
| 1000 | junni / junne |
| 1100 | junni ak téeméer |
| 1600 | junni ak juróom-benni téeméer |
| 1945 | junni ak juróom-ñeenti téeméer ak ñeent-fukk ak juróom |
| 1969 | junni ak juróom-ñeenti téeméer ak juróom-benn-fukk ak juróom-ñeent |
| 2000 | ñaari junni |
| 3000 | ñetti junni |
| 4000 | ñeenti junni |
| 5000 | juróomi junni |
| 6000 | juróom-benni junni |
| 7000 | juróom-ñaari junni |
| 8000 | juróom-ñetti junni |
| 9000 | juróom-ñeenti junni |
| 10000 | fukki junni |
| 100000 | téeméeri junni |
| 1000000 | tamndareet / million |
Fáádást eres soojijn
muteKäldeeh
mute- ↑ Wolof language | African language | Britannica www.britannica.com. Čujottum 1.11.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Wolof - Worldwide distribution Worlddata.info. Čujottum 1.11.2022. (eŋgâlâskielân)