Čäcikuáđhuš: Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

Poistettu sisältö Lisätty sisältö
sEi muokkausyhteenvetoa
sEi muokkausyhteenvetoa
Raddalâs 33
Čäcikuáđhuš lii vuálgus [[Tave-Amerik]]âst, kost tot tiättoo tavemustáá [[Alaska]]st já [[Newfoundland]]ist, [[Kanada]]st. Mädimustáá šlaajâ tiättoo [[Meksikoluohtâ|Meksikoluovtâst]], [[Rio Grande]]st já [[Coloradojuuhâ|Coloradojuuvâst]].
 
Čäcikuáđhuš ištâdui ive [[1905]] Tave-Amerikâst [[Euroop]]ân čevđiellen. Šlaajâ levânij jotelávt. EuroopâstEuroopist čäcikuáđhuš tiättoo tave-, koskâ- já nuorttâ-oosijn. [[Suomâ]]n čäcikuáđhuš ištâdui vuosmuu keerdi [[Kaajaan|Kajanân]] ive [[1919]], mutâ esken kulmâ ive maŋeláá ištâdem luhostui [[Pohjanmaa eennâmkodde]]est. Merhâšittee ištâdemkuávluh lijjii [[Kirkkonummi]], [[Hämeenlinna]], [[Suomussalmi]] já [[Sulkava]]. Jo [[1950-loho|1950-lovvoost]] čäcikuáđhuš lâi levânâm Suomâst ton tááláá lavdâmkuávlun. Suomâst šlaajâ ij kuittâg tiettuu tavemuu Säämist.<ref name="Suomen nisäkkäät">Bjärvall,Anders & Ullström, Staffan: Suomen nisäkkäät. Helsinki: Otava, 2011.</ref>
 
Čäcikuáđhuš ij lah liijkás tárkká ton eellimpirrâs valjimist. Tot iälá merâriddokuávluin, stuorrâ já uccâ [[jävri|jaavrij]] riddoin sehe maaŋgâlágánijn vohâdis čácáduvâin. Tergâd lii tot, ete tälviv čääsih iä jiäŋu pone räi. Almolumos eellimpirrâsist — stuorrâ, cuávis já šaddaas jaavrijn — tot ráhtá piäjumievtâ enâmus oovtâ meetter kieŋâlis čáácán. Meerâ riddoost tâi vohâdis čääsist pááruh tâi virde vahâgiteh älkkeht piäju. Tondiet čäcikuáđhuš kuáivu piäjus riddoviemmârân.<ref name="Suuri nisäkäskirja, Euroopan nisäkäslajit">Bjärvall, Anders & Ullström, Staffan: Suuri nisäkäskirja, Euroopan nisäkkäät. Helsinki: Tammi, 1985.</ref>
Raddalâs 41
Čäcikuáđhuš lii iänáážin šaddoporree. Ovdâmerkkân huáših já luhteešadoh láá toos tergâdis raavâd. Cuávis čaasijn čäcikuáđhuš sáttá puurrâđ šaddoid nuuvt pehtilávt, ete tot heevât siämmást [[puško]] kođosoojijd. Šaddoin čäcikuáđhuš porá tuše párásumos oosijd – eromâš pyereh láá tagareh uásih, main láá valjeeht čiđđâhydraateh já proteiineh. Šaddopurrâmuš lasseen čäcikuáđhuš porá [[Kyeleh|kuolijd]] já saivâčaasij stuorrâ [[Skáálžuh|skáálžuid]]. Kiđđâjieŋâ alne kávnojeh motomin skáálžu koorâin rahtum lejeh.<ref name="Suomen nisäkkäät" />
===Lasanem===
Lasanemäigi lii njuhčâmáánust čohčâmáánun. Koskâ-EuroopâstEuroopist čäcikuođhuust láá táválávt 2 piäsáduv ivveest, main láá joba 10 čivgâd. Taveláá, tego [[Suomâ]]st, lii tuše ohtâ piäsádâh ivveest. Čäcikuáđhušnääli mulsâšud korrâsávt iveääigi mield. Tälviv šiev eellimpirrâsist eelih tuše kulmâ ohtâgâs riddokilomeetterist, tâi 5–10 čäcikuođhuužid hehtaarist. Syeinimáánust riddokilomeetterist sättih leđe joba 10 čäcikuođhuužid. Uási nuorâ ohtâgâsâin vyelgih vajâldiđ kiđđuv. Čohčuv čäcikuáđhušnääli kiäppán pivdem tiet. Táválávt 80–90 % nuorâi čäcikuođhuin jäämih täälvi ääigi.<ref name="Euroopan nisäkkäät">Bjärvall, Anders & Ullström, Staffan: Euroopan nisäkkäät. Helsinki: Tammi, 2003.</ref>
 
===Vieresšlaaijân===