Eva Magdalena Andersson (š. uđđâivemáánu 23. peeivi 1967 Uppsala, Ruotâ) lii ruátálâš politikkár. Sun lii Ruotâ sosialdemokraatlâš piäláduv saavâjođetteijee. Toos lasseen sun lii lamaš Ruotâ uáiviminister ive 2021 rääjist já staatâ vuossâmuš nissoonuáiviminister.[1][2]

Magdalena Andersson
Eva Magdalena Andersson
Persovntiäđuh
Šoddâmuđđâivemáánu 23. peeivi 1967
Uppsala, Ruotâ
Aassâmsaje Uppsala já Tukholma
Pelikyeimi Richard Friberg
Párnááh 2
Tiäđuh
Piäládâh Ruotâ sosialdemokraatlâš piäládâh
Tukholma kävppiollâškoovlâ uáivitáálu ive 2018
Andersson, Ovtâstum staatâi president Joe Biden já Suomâ president Sauli Niinistö Vielgis táálust vyesimáánust 2022
Suomâ, Ruotâ, India, Tanska, Taažâ já Island uáiviministereh ive 2022

Eellim já oppâm mute

Eva Magdalena Andersson šoodâi uđđâivemáánu 23. peeivi 1967 Uppsalast, Ruotâst. Suu eeči lâi ruátálâš lehtor Göran Andersson, kii máttááttij statistiik Uppsala ollâopâttuvvâst.[3] Suu enni lii ruátálâš amnâsmáttáátteijee Birgitta Granell Andersson.[3] Magdalena lii sunnuu áinoo páárnáš.

Andersson juuđij Malmaskolan-vuáđuškoovlâ Norbyst maadâviestâr-Uppsalast. Tast maŋa sun luuvâi ohtsâškoddetiettuid Katedralskolanist Uppsalast iivij 1983–1987.[4][5]

Luvâttuv maŋa sun varrij Tukholman luuhâđ kävppitiettuid Tukholma kävppiollâškoovlâst, mast sun valmâštui ive 1992 kävppitiettui maisterin já sust šoodâi siiviilekonomin (ruotâkielân civilekonom). Siämmáá ive sun luvâškuođij aalmugekonomia náguskirjetotken siämmáá kävppiollâškoovlâst, mut sun ij kuássin nágáttâllâm tuáhtárin. Čohčuv 1994 sun máttááttâlâi Institut für Höhere Studienist Wienist.[4] Kiđđuv 1995 sun máttááttâlâi Harvard ollâopâttuvvâst Cambridgest, Massachusettsist, Ovtâstum staatâin.[6][7]

Andersson vuossâmuuh läävhih politiikist tábáhtuvvii jo Katedralskolan-luvâttuv ääigi ađai ive 1983, ko sun seervâi Ruotâ sosialdemokraatlâš piäláduv nuorâisiärván SSU:n.[5] Ive 1987 sun väljejui SSU Uppsala-pirrâduv saavâjođetteijen. Kävppiollâškoovlâst sust šoodâi ton škoovlâ sosialdemokraatlâš ekonoomkerho saavâjođetteijee, já sun tooimâi taan roolist iivij 1991–1992.

Karrieer mute

Valmâštum maŋa Andersson poorgâi pooliitlâš äššitobden iivij 1996–1998, te staatârääđi komitea vuávámhovdân iivij 1998–2004. Tast maŋa sun tooimâi staatâvarijminister staatâčällen iivij 2004–2006. Iivij 2005–2009 sun lâi sosialdemokraatlâš juurdâláláttuv Policy Network stiivrâst.

Skammâmáánust 2009 sun algâttij Ruotâ viärutoimâttuv Skatteverket pajehovdân.[8] Kuovâmáánust 2012 sun sirdui sosialdemokraatlâš piäláduv ekonomiapooliitlâš ovdâsteijee viirgán.

Ruotâ ive 2014 staatâpeeivij vaaljâin Andersson lâi Tukholma lääni iävtukkâssân. Sun peesâi staatâpeivijd já väljejui tállán Ruotâ staatâvarijministerin.[2]

Ruotâ staatâvarijministerin iivij 2014–2021 mute

Roovvâdmáánu 3. peeivi 2014 Andersson nomâttui Ruotâ staatâvarijminister viirgán Löfven haldâttâsân.[7] Sun tooimâi taan virgeest ton räi ko sun väljejui Ruotâ uáiviministerin skammâmáánust 2021.

Ruotâ sosialdemokraatlâš piäláduv saavâjođetteijen ive 2021 rääjist mute

Skammâmáánust 2021 Andersson väljejui Ruotâ sosialdemokraatlâš pargeipiäláduv saavâjođetteijen. Sun lii nubbe nissoon, kii lii toimâm taan virgeest piäláduv historjá ääigi.[2][6]

Ruotâ uáiviministerin ive 2021 rääjist mute

Andersson väljejui Ruotâ 34. uáiviministerin já Ruotâ vuossâmuu nissoonuáiviministerin skammâmáánu 24. peeivi 2021, mut sun iäránij jo siämmáá peeivi kiergânhánnáá virgálávt algâttiđ.[9] Sun väljejui uđđâsist uáiviministerin skammâmáánu 29. peeivi 2021.[10] Andersson haldâttâs algâttij čuávuváá peeivi.[11][1]

Ive 2022 staatâpeeivij vaaljâi maŋa Andersson muštâlij čohčâmáánu 15. peeivi staatâpeeivij sahâalmajân, et sun halijdij kyeđđiđ uáiviminister virge. Andersson haldâttâs juátká nuuvt kočodum toimâttâsministeriön.[12][13]

Priivaateellim mute

1990-lovvoost Anderson luuvâi ekonomia Tukholma kävppiollâškoovlâst, kost sun teividij Richard Friberg.[14] Ive 1997 suoi naajáin.[14] Sunnust lává kyehti párnáá.[15]

Fáádást eres soojijn mute

Käldeeh mute

  1. 1,0 1,1 Här är Sveriges nya ministrar – Lina Axelsson Kihlbom första transpersonen på ministerpost svenska.yle.fi. Čujottum 30.11.2021.
  2. 2,0 2,1 2,2 Lehtonen, Joonas: Magdalena Andersson valittiin Ruotsin pääministeriksi Iltalehti. 24.11.2021. Čujottum 14.10.2022. (suomâkielân)
  3. 3,0 3,1 ANDERSSON, B E GÖRAN Vem är Vem?. 1968. Čujottum 13.10.2022. (ruotâkielân)
  4. 4,0 4,1 CV — Magdalena Andersson Socialdemokraterna. 8.8.2022. Čujottum 13.10.2022. (ruotâkielân)
  5. 5,0 5,1 Andersson har tackat ja till nomineringen Västerbottens-Kuriren. 29.9.2021. Čujottum 13.10.2022. (ruotâkielân)
  6. 6,0 6,1 Nuuttila, Sakari: Tiukka neuvottelija ja ex-kilpauimari, jolla on aina kananmuna laukussaan Yle Uutiset. 4.11.2021. Čujottum 14.10.2022. (suomâkielân)
  7. 7,0 7,1 Riksdagsförvaltningen: Protokoll 2014/15:6 Fredagen den 3 oktober Protokoll 2014/15:6 - Riksdagen www.riksdagen.se. Čujottum 13.10.2022. (ruotâkielân)
  8. Ruotsin valtiovarainministeriksi Magdalena Andersson Taloussanomat. 3.10.2014. Čujottum 3.10.2014.
  9. Kankkonen, Tom já Burtsoff, Petri: Ruotsi saa ensimmäisen naispääministerin Yle Uutiset. 24.11.2021. Čujottum 24.11.2021. (suomâkielân)
  10. Osipova, Elsa já Pärssinen, Minna: Ruotsin pääministeriksi viikon sisään toistamiseen valittu Magdalena Andersson aikoo muodostaa vähemmistöhallituksen Yle Uutiset. 29.11.2021. Čujottum 14.10.2022. (suomâkielân)
  11. Ruotsissa valtiopäivät valitsi pääministeriksi jälleen Magdalena Anderssonin Yle Uutiset. 29.11.2021. Čujottum 29.11.2021.
  12. S. V. T. Nyheter, Mimmi Nilsson: Magdalena Andersson avgår som statsminister SVT Nyheter. 15.9.2022. Čujottum 15.9.2022.
  13. Andersson jätti eronpyyntönsä – väläytti heti yhteistyön mahdollisuutta kokoomuksen kanssa Yle Uutiset. 11.9.2022. Čujottum 15.9.2022.
  14. 14,0 14,1 Anna Von Koch: Magdalena Andersson: Dolda privatlivet med maken och barnen www.svenskdam.se. 18.9.2021. Čujottum 13.10.2022. (ruotâkielân)
  15. Fredriksson, Jimmy: "Ett komplement till en god välfärdsstad" 15.12.2013. Expressen. Čujottum 3.10.2014. (ruotâkielân)
 
Jurgâlus
Taat artikkâl teikkâ uási tast lii jurgâlum teikkâ toos láá uccum tiäđuh ereskielâlâš Wikipedia artikkâlist.
Algâalgâliih artikkâleh: fi:Magdalena Andersson & sv:Magdalena Andersson