Puoidâ (Mustela erminea) lii uccâ piätuellee, mii kulá netielleid já iälá maailm taveuásist.

Puoidâ
Mustela erminea
(Linnaeus, 1758)
Tile LC (eellimvuáimálâš)
Tile Suomâst LC (eellimvuáimálâš)[1]
Tieđâlâš luokittâllâm
Doomeen Sellâvááimusliih Eucarya
Kodde Elleekodde Animalia
Uáiviráiđu Savosuonâsiih Chordata
Vyeliráiđu Čielgitávtáliih Vertebrata
Luokka Njomâtteijeeh Mammalia
Vyeliluokka Šoddâdeijee njomâtteijeeh Theria
Lahko Piätuelleeh Carnivora
Vyelilahko Caniformia
Hiäimu Netielleeh Mustelidae
Vyelihiäimu Eidusiih neđeh Musteliane
Suuhâ Puoiduuh Mustela
Šlaajâ erminea

Stuárudâh já olgohäämi mute

Puoidâ rummâš kukkodâh lii niŋálâsâin 18–22 cm já orásijn 23–27 cm. Seeibi lii 7–10 cm kukke. Niŋálâs tiäddá suulân 80–150 g já ores 150–300 g. Turkkâ lii ruškâd keessiv já vielgâd tälviv. Seibikeeči lii čappâd pirrâ ive. Tuše tavveen puoidâ molso kesi-iivnes tälvi-iivnán já muottuuttes soojijn tot lii pirrâ ivij ruškâd.

Lavdâm mute

 
Puoidâ lavdâm

Puoiduuh tiättojeh masa ubâ Euraasiast, Tave-AfrikistTave-Amerikist. Euroopist toh iä tiettuu tuše IslandistKoskâmeerâ kuávlust. Aasiast puoiduuh tiättojeh ain HimalajaJaapaan räi.

Vyelišlaajah láá ohtsis 37. Tave já nuortâ populaatioh láá stuárráábeh ko viestâr populaatioh.

Suomâst mute

Puoidâ iälá ubâ Suomâst, mut tot lii almolub taveoosijn ko maadâoosijn.

Eellimvyevih já lattim mute

Puoidâ lii nuuvtkočodum jyehi saje piätu, mii oskeldât meid čáácán-uv, veikkâ ij ton pivdopiirâs ubâ lahkin. Puoiduu reeviir vijđodâh lii kiddâ tast, mon ennuv raavâd lii finnimnáál. Jis tälviv lii tuárvi ennuv raavâd, te niŋálâs reeviir lii muáddi hehtaar. Ores vuod jotá 2–3 keerdi stuárráb kuávlust. Puoidâ iälá ohtuunis.

Puoidâ lii aktiivlâš iho, mutâ pivdá meid peiviv. Puoidâ koddá saallâs niiskán kääskistmáin. Puoiduu tehálumoseh salâselleeh láá čäcisäpligeh, meccisäpligeh, muldesäpligehuárreeh. Jyehi ive iä kuittâg lah säpligeh aaibâs tuárvi já talle puoidâ ferttee sirduđ etievvisáid, moh láá cuobbuuh, täžiligeh, ludij maneh já uđâgááh, motomin joba mááđuh, tiivreh já myerjih-uv. Riämnjáh, neđehkozzâlodeh pivdeh puoiduid.

Lasanem mute

Niŋálâs čivgá 3–7 čiivgâ loppâkiiđâ. Peesi lii táválávt keđgileejeest, hálgupiinoost tâi rakânâs vyelni. Ores puoidâ ij uásálist mahten perâelimân, pic niŋálâs ráhtá jieš peesi já tipšo šaddee čivgâidis ohtuunis. Pelnub mánuppajasâžžân puoidâpeerâ kuáđá peesis já čohčuv tot pieđgân, mon maŋa čiivgah uážžuh piergiittâllâđ jiečânis.

Käldeeh mute

  1. Thomas Lilley: Puoidâ – Mustela erminea Suomen Lajitietokeskus. 2019. Čujottum 30.3.2022. (suomâkielân)
 
Jurgâlus
Taat artikkâl teikkâ uási tast lii jurgâlum teikkâ toos láá uccum tiäđuh ereskielâlâš Wikipedia artikkâlist.
Algâalgâlâš artikkâl: fi:Kärppä