Angola

jiečânâs staatâ Afrikist

Angola, virgálávt Angola täsiväldi (portugalkielân República de Angola) lii staatâ Afrikist. Ton uáivikaavpug lii Luanda. Angola virgálâš kielâ lii portugalkielâ, mutâ ton lasseen sárnuh ovdâmerkkân kongokielâ, kimbundukielâumbundukielâ.[1] Angolast ääsih paijeel 32 miljovn olmožid[2], kiäin stuárráámus uási láá ristâliih: jo-uv katoliliih (41%) teikkâ protestantliih (38%).[3] Angola ránnjástaatah láá tavveen Kongo täsiväldiKongo demokraatlâš täsiväldi, nuorttân Sambia já mäddin Namibia.

Angola täsiväldi
República de Angola (portugalkielân)
lippu
lippu
vaakun
vaakun
Staatâhäämi täsiväldi
President
Väripresident
João Lourenço
Bornito de Sousa
Uáivikaavpug Luanda
Eres kaavpugeh Huambo
Lubango
Benguela
Vijđodâh 1 246 700 km²
Virgáliih kielah portugalkielâ
Vaaluut kwanza (AOA)
Äigi UTC+1
Jiečânâsvuotâ
Portugalist 11.11.1975
Uánádâs AO
Sundenummeer +244
Aalmuglâšlaavlâ Angola Avante
Oovdiš staatâ(h) Angola aalmugtäsiväldi
(1975–1992)

Historjá mute

Stuárráámuu uásist angolalijn láá madduuh eennâmtuálu kulttuurijn, moh asâiduttii Angolan suulân 1000-500 oKr. Oskoh, ete taah ulmuuh sarnuu tovláá versio kielâin, maid Angolast tääl sárnuh.[4] 800-lovo rääjist Angola taveuásih kullii stuorrâ kunâgâskuddijd.

Ko portugalliih 1400-lovo aalgâst pottii, te sij algii tállân ráđádâllâđ eres hiäimuigijn. Čuávuvái muáddi čyeđe ive ääigi Angolast vuobdui paijeel 4 miljovn uárjid Tave-Amerikân. Portugal haldâšij Angola rähtimáin kävppisopâmušâid eres hiäimuigijn, mutâ ubbân sij finnii Angola vääldi vuálá esken 1900-lovo aalgâst. Ive 1951 tot labdasui Portugal eennâmkoodán. Kuittâg 1960-lovvoost maaŋgah stuimejuávhuh tuáruškuottii jiečânâsvuođâ peeleest, já skammâmáánu 11. peeivi 1975 Angola finnij jiečânâsvuođâs.[5]

Fáádást eres soojijn mute

Käldeeh mute

  1. Angola country profile BBC News (eŋgâlâskielân)
  2. Angola Population 2020 World Population Review (eŋgâlâskielân)
  3. Angola aventura.fi (suomâkielân)
  4. Angola Britannica (eŋgâlâskielân)
  5. Angola Globalis (suomâkielân)



Afrik staatah

AlgeriaAngolaBeninBotswanaBurkina FasoBurundiDjiboutiEgyptElefanttähtiriddoEritreaEswatiniEtiopiaGabonGambiaGhanaGuineaGuinea-BissauKamerunKap VerdeKeniaKomorehKongo demokraatlâš täsiväldiKongo täsiväldiKoskâ-Afrik täsiväldiLesothoLiberiaLibyaMaadâ-AfrikMaadâ-SudanMadagaskarMalawiMaliMarokkoMauritaniaMauritiusMosambikNamibiaNigerNigeriaPeeivitäsideijee GuineaRuandaSambiaSenegalSeychellehSierra LeoneSomaliaSudanSão Tomé já PríncipeTansaniaTogoTšadTunisiaUgandaZimbabwe