Aanaar (nuorttâlâškielân Aanar, orjâlâškielân Anár, suomâkielân Inariruotâkielân Enare) lii kieldâ Suomâst, Laapi eennâmkoddeest. Anarist ääsih 7 010 olmožid, já ton vijđodâh lii 17 333,62 km², mast 2 277,33 km² lii čääci. Kieldâ lii Suomâ stuárráámus vijđoduv mieldi. Aanaar naaburkieldah láá Suomâst Iänudâh, Kittâl, SuáđigilUcjuuhâ, Taažâst Kárášjuuhâ, KuovdâkiäinuMaadâ-Vaarjâg sehe Ruošâst Paje-TuulomaNikkel.

Aanaar
Aanaar markkân kuávdáš
Aanaar markkân kuávdáš
Staatâ Suomâ
Eennâmkodde Lappi
Vijđodâh 17 333,62[1] km²
– eennâm 15 056,29 km² (86,9 %)
– sisčääci 2 277,33 km² (13,1 %)
Ässeeloho 7 010[2] (28.2.2022)
Ässeesaahâdvuotâ 0,47 ässed/km² (31.12.2021)
Eenikielâ 31.12.2020[3]
– suomâkielâ 89,4 %
– ruotâkielâ 0,3 %
– sämikielah 6,9 %
– eres kielah 3,4 %
Aanaar 1975

Aanaar kieldâ stuárráámus sijdâ já haaldâtlâš kuávdáš lii Avveel, kost láá suullân 3 000 ässed. Avelist 39 km tavas lii kieldâ nubben stuárráámus sijdâ Aanaar (608 ässed[4]). Aanaar siijdâst čokkân Suomâ sämitigge.

Historjá mute

Aanaar kieldâ vuáđudui ive 1876.

Eennâmtiätu já šoŋŋâdâh mute

Aanaar lii vijđoduv mieldi Suomâ stuárráámus kieldâ, suullân 5 % ubâ Suomâ vijđoduvvâst. Kieldâ stuárráámus jävri lii Aanaarjävri, mii lii meid Suomâ kuálmádin stuárráámus jävri. Anarist láá ohtsis 8 033 jävrid, já čácáduvâi vijđodâh lii 2 277,33 km².

Nube maailmsuáđi maŋa Suomâ vuobdij Sovjetlitton Njuámmilcooskâs-Uáivuškuoškâ kuávlu, mon tááhust Aanaar vijđodâh uccánij 176 km².

Avveel šoŋŋâdâh mute

Käldee: Ilmatieteen laitos[5]

Máánu Koskaliegâsvuotâ (°C) Arvemeeri (mm)
uđđâivemáánu -12,8 23
kuovâmáánu -12,0 22
njuhčâmáánu -7,4 22
čuáŋuimáánu -1,6 26
vyesimáánu 4,5 38
kesimáánu 10,6 52
syeinimáánu 14,0 75
porgemáánu 11,4 75
čohčâmáánu 6,2 46
roovvâdmáánu 0,1 41
skammâmáánu -7,1 28
juovlâmáánu -11,2 24

Viehâdâh mute

Ässeeloho mute

Aanaar ässeeloho iivij 1980–2020
Ihe Ässeeh
1980
  
6 900
1985
  
7 219
1990
  
7 559
1995
  
7 851
2000
  
7 360
2005
  
7 043
2010
  
6 778
2015
  
6 804
2020
  
6 922
Käldee: Tilastokeskus.[2]

Čuákkipääihih mute

Ihe 2018 loopâst Anarist assii 6 930 olmožid, kiäin čuákkipaaihijn 4 386, ađâi 65,9 % ässeelovvoost.[6]

# Čuákkipäikki Ässeeloho (31.12.2018)
1. Avveel 3 034
2. Aanaar markkân 608
3. Teponmäki 433
4. Suáluičielgi 311

Kieldâ kuávdáščuákkipäikki lii puáidudum.

Fáádást eres soojijn mute

Käldeeh mute

  1. www.maanmittauslaitos.fi Čujottum 26.7.2020 (suomâkielân)
  2. 2,0 2,1 Tilastokeskus - Ässeeloho Čujottum 25.3.2021 (suomâkielân)
  3. Tilastokeskus - Eenikielâ Čujottum 31.3.2021 (suomâkielân)
  4. Tilastokeskus - Taajamat (suomâkielân)
  5. Tilastoja Suomen ilmastosta 1981-2010 (suomâkielân)
  6. Tilastokeskus - Kuntien avainluvut (suomâkielân)