Piäiváš: Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

Poistettu sisältö Lisätty sisältö
Ei muokkausyhteenvetoa
Ei muokkausyhteenvetoa
Raddalâs 1
Taat artikkâl muštâl [[täsni|tääsnist]]. [[Tiätuvuárkká:The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory - 20100819.jpg|thumb|right|250px|Piäiváš]]
 
'''Piäiváš''' ([[Nástedieđalaš symboleh|symbol]] ☉) lii [[täsni]] kuávdoo [[Piäiváškodde|piäiváškode]]. [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] já [[piäiváškode]] eres [[plaaneet]] joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ [[Piäiváškode|piäiváškoddeest]], já tondiet-uv eellim [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] alne ličij máhđuttes PäivááttááPiäivááttáá. Tääsni čoođâmittočođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] čoođâmittočođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko [[Eennâmpállu]], já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % [[Piäiváškodde|piäiváškode]] almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs Piäiváást vety. Ton mudoilasseen lii iänááš uásiláá helium meiddei smavvâ uási lussâdub elemeantatalgâamnâseh, tegotegu oksygenahappi, karbončiđđâ, neonaneon já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist Piäiváš kočoduvvoo fiskis deagganluággi (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed äigitassaaš. Tääsnih távjá šaddeh, ko tuárvi ennuv mássámassa čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist piäivášPiäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán.
 
== Piäiváá merhâšume Eennâmpáálun ==
Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâm[[Eennâmpállu]] ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust.
 
Ko peivisuonjâreh teivih [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] magneetkiedi, te hovdiimeh šaddeh.
Raddalâs 18
[[en:Sun]]
[[fi:Aurinko]]
[[it:Sole]]
[[simple:Sun]]