Piäiváš: Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

Poistettu sisältö Lisätty sisältö
Ei muokkausyhteenvetoa
Raddalâs 2
 
'''Piäiváš''' ([[Nástedieđalaš symboleh|symbol]] ☉) lii [[täsni]] kuávdoo [[Piäiváškodde|piäiváškode]]. [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] já eres piäiváškode [[plaaneet]] joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ piäiváškoddeest, já tondiet-uv eellim Eennâmpáálu alne ličij máhđuttes Päivááttáá. Tääsni čoođâmitto lii čyetioovce kerdid stuárráb ko Eennâmpáálu čoođâmitto. Piäiváš tiäddá kulmâčyeđekulmâlovtuhháát kerdid eenâb ko Eennâmpállu, já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá ohcelovoovce prosenttid Piäiváškode almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs piäiváást hydrogena já mudoi lii iänááš uási helium meiddei smavvâ uási lussâdub elemeantat, tego oksygena, karbon, neona já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist piäiváš kočoduvvoo fiskis deaggan (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed äigi. Tääsnih távjá šaddeh ko tuárvi ennuv mássá čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist piäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán.
== Piäiváá merhâšume EnâmânEennâmpáálun ==
Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâm ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntesa tábáhtuvá peivisuonjârij veagas.