Vyeimi (fyysiik): Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

Poistettu sisältö Lisätty sisältö
Ei muokkausyhteenvetoa
Ei muokkausyhteenvetoa
Raddalâs 3
Káppálâhân čyeccee olesvyeimi muttá káppáluv jototile. [[Mekaniik vuáđulaavah|Newton II laavâ]] mieldi stađâvyeimi <math>\bar{F}</math> addel káppálâhân, mon [[massa]] lii <math>m</math>, [[jođálmittemvuotâ|jođálmittemvuođâ]] <math>\bar{a}</math> nuuvt, ete <math>\bar{F}=m\bar{a}</math>.
 
Puoh vyeimih šaddeh káppáluvâi koskâsâš [[vuáruvaikuttâs]]âst. [[Mekaniik vuáđulaavah|Newton III laavâ]] mieldi kyevti káppáluv vuáruvaikuttâsâst kuábáš-uv káppálâh čuácá nuubán siämmáá stuorrâ, mut vyestikevâdis vyeimi. Ovdâmerkkân [[Eennâmpállu]] čuácá tom alda leijee káppáluvváid tiädduvyeimi, mut puoh káppáluvah čyecih eennâmpáálun siámmáá stuorrâ, mut vyestikevâdis vyeimi. Eennâmpáálu massa lii kuittâg-uv nuuvt styeres, ete toos čyecee vyeimih iä vaaigut tom jototilán.
 
Makroskooppisâš káppálâhân vaigutteijee vuoimijd puáhtá jyehiđ kyevti juávkun: kuoskâttâs- já káidusvuoimijd. Kuoskâttâsvyeimih, tego [[kaco]] já tuuvdâvyeimih, tiättojeh talle ko káppáluvah kuoskâtteh nubijdis. Káidusvyeimih, ovdâmerkkân [[gravitaatio]] sehe šleđgâ- já magneetvyeimih, vuod vaigutteh kukken já toi sirden tuáimih jieškote-uvlágán [[kiekkikieddi (fyysiik)|kiedih]]. Aatoomfyysiik lii kuittâg-uv čáittám, ete puoh kuoskâttâsvyeimih šaddeh šleđgâmagneetlâš vuáruvaikuttâsâst.
 
Vyeimih puáhtá jyehiđ konservatiivlâš já láppusâš vuoimijd. Ovdâmerkkân tiädduvyeimi lii konservatiivlâš já [[kaco]] láppusâš vyeimi. Jis puoh systeemist vaigutteijee vyeimih láá konservatiivliih, systeem [[meekaanlâš energia]] siäilu. Láppusâš vuomij, tego kaco tiet uási tast muttoo liegâsvuotân.
 
== Vuomij ovtâstittem ==
 
Jis káppálâhân vaigutteh maaŋgah vyeimih, já toh vaigutteh káppáluv siámmáá čuogâstâhân, toi ohtsâšvaikuttâs puáhtá rekinistiđ, jis kieđâvuš vuoimijd [[vektor]]in já rekinist taid oovtân. Jis vyeimih čyeccih eres čuogâstuvváid, toh tovâtteh káppáluv juurrâm já tondiet vyeimih kalga rekinistiđ taan tábáhtusâst [[vyeimi moomeent|vyeimi momentin]].
 
== Käldeeh ==