Vyeimi (fyysiik): Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

'''Vyeimi''' ([[läättinkielâ]]n ''{{k-la|fortis''}}, tubdâldâh '''''F''''') lii [[fyysiik|fysiikâstfysikâst]] vuáruvaikuttâs styeresvuođâ kovvejeijee [[stuárusstuárrus|vektorstuárusvektorstuárrus]]. [[Aalmugijkoskâsâš ohtâdâhvuáhádâh|SI-vuáháduvvâst]] vyeimi ohtâdâh lii [[Newton]] já ohtâduv tubdâldâh N. SI-vuáháduv vuáđuohtâdâhhân Newton lii <math>\text{N}=\frac{\text{kg}\cdot \text{m}}{\text{s}^2}</math>.

Káppálâhân čyeccee olesvyeimi muttáámuttá káppáluv jototile. [[Mekaniik vuáđulaavah|Newton II -laavâ]] mieldi staađâvyemistađâvyeimi <math>\bar{F}</math> addeeladdel káppálâhân, mon [[massa]] lii <math>m</math>, [[jođálmemvuotâjođálmittemvuotâ|jođálmemvuođâjođálmittemvuođâ]] <math>\bar{a}</math> nuuvt, ete <math>\bar{F}=m\bar{a}</math>.

Puoh vyemihvyeimih čuávuh káppáluvâi koskâsâš [[vuáruvaikuttâs]]âst. [[Mekaniik vuáđulaavah|Newton III -laavâ]] mieldi kyevti káppáluv vuáruvaikuttâsâst kuábbááškuábáš-uv káppálâh čuácá nuubán siámmáásiämmáá styeresstuorrâ, mut vyestikevâdis vyeimi.

Makroskooppisâš káppálâhân vaaigutteijeevaigutteijee vyemihvuoimijd puáhtá jyehiđ kyevti juávhunjuávkun: kuoskâttâs- já káidusvyeiminkáidusvuoimijd. Kuoskâttâsvyeimih, tego [[kaco]] já tuuvdâvyeimih tiettuh, tiättojeh talle ko káppáluvah kuoskâtteh nubijdis. Káidusvyeimih, ovdâmerkkân [[gravitaatio]] já šleđgâ- já magneetvyeimih, vuod vaigutteh kukken já toi sirdejeijensirden tuáimih ereslágánjieškote-uvlágán [[kiekki (fyysiik)|kiedih]]. Aatoomfyysiik lii kuittågkuittâg-uv čáittám, ete puoh kuoskâttâsvyemihkuoskâttâsvyeimih čuávuhšaddeh šleđgâmagneetlâš vuáruvaikuttâsâst.

| 2 = voimaVoima (fysiikka)}}