|
'''AamnâsmeeriAmnâsmeeri''' ('''n''') lii [[fyysiik|fysiikâst]] já [[kemia]]st kiävttum [[stuárus]], mii almoot tarkkum systeem [[Čalmââš|čalmai]] lohomere. Čalmaah pyehtih leđe ovdâmerkkân [[aatoom|atomeh]], [[molekyyl|molekyyleh]], teikâ [[ioni|ioneh]]. [[Aalmugijkoskâsâš ohtâdâhvuáhádâh|SI-vuáháduvvâst]] aamnâsmereamnâsmere ohtâdâh lii [[mooli]] já ohtâduv tubdâldâh mol. Miäruštâllâm mieldi oovtâ mooli stuárusâš aamnâsmeeriamnâsmeeri lii siámmááš, ko táásá 12 graamâst [[čiđđâ]]-12 isotoop láá atomeh. Taan meeri kočoduvvoo Avogrado staađân (''N''<sub>''A''</sub>) já tom styeresvuotâ lii (6,02214179 ± 0,00000030)·10<sup>23</sup> káppálâhhâd. Amnâsmere puáhtá rekinistiđ Avogadro staađâin já káppálâhmeerijn čuávuvávt.
<math>\text{n}=\frac{N}{N_A}</math>, mast n lii aamnâsmeeriamnâsmeeri, N amnâs káppálâhmeeri já N<sub>A</sub> Avogadro staađâ.
Jis tiätá amnâs [[massa]] sehe [[moolimassa]] ađai massa, mii lii oovtâ moolist amnâs, puáhtá toin rekinistiđ amnâs amnâsmere čuávuvávt:
<math>n=\frac{m}{M}</math>, mast n lii aamnâsmeeriamnâsmeeri, m massa já M moolimassa.
Ovdâmerkkân jis [[ryevdi]]tiiŋgâ massa lii 2 500 grammâd já ryevdi moolimassa lii 55,85 g/mol, ryevdi aamnâsmeeriamnâsmeeri lii
<math>n(Fe)=\frac{2 500\ g}{55,85\ g/mol}\approx44,76\ mol</math>
Jo tovláá lâi huámmášum, ete siámááš aamnâsmereamnâsmere siškeldeijee [[kaasu]]h tarbâšeh siámmááš [[teedâ|teddust]] já [[liegâsvuotâ|liegâsvuođâst]] siámmáá [[saijaasvuotâ|saijaasvuođâ]]. Tot čuávu tast, ete kaasust čalmaah láá tommit häärvist, ete ovdâmerkkân čalmaa stuárudâh, massa teikâ [[šleđgâvárádâs]] ij vaigut kaasu olgosâš stuárusijd. Normaaltiileest oovtâ kaasumooli saijaasvuotâ ađai [[moolisaijaasvuotâ]] lii 22,4141 dm³/mol.
Normaaltiileest [[ideaalkaasu]] aamnâsmeeriamnâsmeeri sorjo kaasu saijaasvuođâst já standardmoolisaijaasvuođâst (V<sub>m</sub>):
<math>n=\frac{V}{V_m}</math>
Ideaalkaasu aamnâsmeeriamnâsmeeri lii almolávt
<math>n=\frac{pV}{RT}</math>, mast p lii kaasu [[teedâ]], V saijaasvuotâ já T [[liegâsvuotâ]] [[Kelvin]]čiäkkáduvvâst. R lii [[kaasustaađâ]].
| 