Ernest Hemingway
| Ernest Hemingway | |
|---|---|
| |
| Šoddâm | syeinimáánu 21. peeivi 1899 Oak Park, Illinois, Ovtâstum staatah |
| Jáámmám | syeinimáánu 2. peeivi 1961 (61-ihásâžžân) Ketchum, Idaho, Ovtâstum staatah |
| Pargo | |
| Áámmát | kirječällee, toimâtteijee |
| Kielâ | eŋgâlâskielâ |
| Peerâ | |
| Pelikyeimi | Hadley Richardson, vihkâm 1921, näimi-iäránem 1927 Pauline Pfeiffer, vihkâm 1927, näimi-iäránem 1940 Martha Gellhorn, vihkâm 1940, näimi-iäránem 1945 Mary Welsh Hemingway, vihkâm 1946 |
| Párnááh | Jack Hemingway Patrick Hemingway Gregory Hemingway |
| Lasetiäđuh | |
| Nommâčáálus | 
|
Ernest Miller Hemingway (21. syeinimáánu 1899 Oak Park, Illinois, Ovtâstum staatah – 2. syeinimáánu 1961 Ketchum, Idaho, Ovtâstum staatah) lâi ovtâstumstaatâlâš kirječällee. Sun finnij Nobel-kirjálâšvuotâpalhâšume ive 1954.
Eellim mute
Ernest Miller Hemingway šoodâi syeinimáánu 21. peeivi 1899 Oak Parkist Chicago ovdâkaavpugkuávlust várálii perrui. Eeči Clarence "Ed" Hemingway lâi tuáhtár. Enni Grace Hall Hemingway lâi čepis lávloo, kii lâi lávdástâllâm Madison Square Gardenist ovdil naaijâm. Eeči Ed lâi pivduus miäcásteijee já sun opâttij meid Ernest pivdeđ, kuálástiđ já leirâdâttâđ meecist. Nuorâ Ernest meid luuvâi já čaalij ennuv. Sun juuđij luvâttuv Oak Parkist iivij 1913–1917. Sun toimâttij škoovlâ loostâ já poorgâi valmâštum maŋa váhá ääigi hárjuttâllen Kansas City Star -loostâst.
Vuossâmuu maailmsuáđi ääigi Hemingway tooimâi Ruopsis Riistâ ambulansvyeijen Italiast. Syeinimáánust 1918 sun havvâšui kraanaat pávkkámist já kaartâi suátipyecceiviäsun suáđi loopâ räi. Sun maacâi Ovtâstum staatáid uđđâivemáánust 1919. Hemingway kuvvij muštoid pávkkámist romanist A Farewell to Arms (1929). Suáđi maŋa sun poorgâi toimâtteijen Toronto Star Weekly -loostâst. Skammâmáánust 1920 Hemingway teeivâi Hadley Richardson, já suoi naajáin čohčâmáánust 1921. Suoi varrijn Pariisin juovlâmáánust 1921, tastko Hemingway uážui pargo tobbeen Toronto Daily Star -loostâ reeivâlonotteijen. Pariisist Hemingway čaalij viššâlávt tiivtâid já muštâlusâid. Sun kuvvij ääigis Pariisist 30 ihheed maŋeláá kirjeest A Moveable Feast (1964).
Hemingway vuossâmuš kirje, tihtâ- já nooveelčuágáldâh Three Stories & Ten Poems, almostui Pariisist ive 1923. Siämmáá ive šoodâi suu vuossâmuš pärni. Hemingway lopâttij toimâtteijee pargo já vuájudâđâi kirječällee karrieerân. Vyesimáánust 1926 almostui suu vuossâmuš kuhes kirje The Torrents of Spring.
Hemingway já Hadley iäránáin njuhčâmáánust 1927, já Hemingway naajâi muotitoimâtteijee Pauline Pfeifferáin siämmáá ive vyesimáánust. Sunnui šoodâi pärni ive 1928. Hemingway čaalij já almostitij ubâ ääigi uđđâ novellijd já nooveelčuágálduvâid. Roomaan A Farewell to Arms almostui čohčâmáánust 1929 já tot lâi tállán miänástus Ovtâstum Staatâin. Roomaan lii ain tááláš ameriklii kirjálâšvuođâ klassikko. Romanist rahtum elleekove almostui ive 1932. Hemingway peerâ aasâi Pariisist, talle Kuuba Havannast já sij maccii Ovtâstum staatâi Key Westân ive 1929.
Hemingway teeivâi kuálmád káálgus, toimâtteijee-kirječällee Martha Gellhorn juovlâmáánust 1936. Siämmáá ääigi valmâštui suu roomaan To Have and Have Not (1937). Kuovâmáánust 1937 Hemingway vuolgij North American Newspaper Alliance reeivâlonotteijen Espanja siskáldâssuátán. Meid Martha Gellhorn tooimâi Espanja suátireeivâlonotteijen.
Ive 1940 almostum For Whom the Bell Tolls lâi Hemingway mielâst suu tergâdumos čaalâ. Kirje muštâl Espanja siskáldâssuáđist. Tot lâi stuorrâ miänástus já maaŋgâi mielâst Hemingway pyeremus roomaan. Kirjeest rahtum Hollywood-elleekove almostui kulmâ ive maŋeláá. Hemingway já Pauline iäránáin já Hemingway naajâi Gellhornáin skammâmáánust 1940. Suoi kuittâg iäránáin jo ive 1945, ko Hemingway teeivâi Lontoost toimâtteijee Mary Welsh. Hemingway já Welsh naajáin njuhčâmáánust 1946. Hemingway aasâi Kuubast iivij 1939–1960. Ive 1952 almostum The Old Man and the Sea kulá Hemingway tobdosumos kiirjij juávkun. Kirje finnij Pulitzer-palhâšume ive 1953. Čuávuváá ive Hemingway finnij Nobel-kirjálâšvuotâpalhâšume.
Hemingway tiervâsvuotâ hiäjului suu valjaas alkoholkevttim tiet, sun puosâi šlundevuođâ já diabetes. Sun toovâi jiešsorme päihistis syeinimáánu 2. peeivi 1964.
Čalluuh mute
Romaneh mute
- The Torrents of Spring (1926)
- The Sun Also Rises (1926)
- A Farewell to Arms (1929)
- To Have and Have Not (1937)
- For Whom the Bell Tolls (1940)
- Across the River and into the Trees (1950)
- The Old Man and the Sea (1952)
- Islands in the Stream (1970)
- The Garden of Eden (1986)
- True at First Light (1999)
Käldeeh mute
