2025
2025 (MMXXV) lii normaalihe, mii gregoriaanlâš kalender mield aalgij já nuuvâi koskoho. Tot lâi 2020-lovo kuuđâd ihe.
Tábáhtusah
muteUđđâivemáánu
mute
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Pertunmaa lohtui Mäntyharjun.[1]
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Siämmáá suhâpele leijee paarâi näimilitto šoodâi lavâlâžžân Liechtensteinist.[2]
- uđđâivemáánu 4. peeivi – Nuorttâriijkâ littokansler Karl Nehammer almottij, ete sun iärrán virgestis já luápá Nuorttâriijkâ aalmugpiäláduv saavâjođetteijeevuođâst.[3]
- uđđâivemáánu 6. peeivi – Kanada uáiviminister Justin Trudeau almottij, ete sun iärrán virgestis.[4]
- uđđâivemáánu 7. peeivi – Eennâm tuárgistij korrâsávt Tiibetist. Eennâmtuárgástâs intensiteet lâi suullân 7 Richter ciäkkáduv mield. Eennâmtuárgástâsâst jammii paijeel 90 olmožid.[5]
- uđđâivemáánu 9. peeivi – Ive 2002 Nobel-ráávhupalhâšume finnim ovtâstumstaatâlâš politikkár já Ovtâstum staatâi 39. president Jimmy Carter staatâliih hävdidmeh uárnejuvvojii Washington D.C.:st.[6]
- uđđâivemáánu 12. peeivi – Kroatia presidentvaaljâi nubbe jienâstemkerdi uárnejui, tastko kihheen ij finnim juovlâmáánust 2024 uárnejum vuossâmuu jienâstmist paijeel 50 % jienâin.[7] Taan jienâstmist tallaš Zoran Milanović finnij 74,68 % jienâin, já te sun väljejui presidentin čuávuvái viiđâ ihán.[8]
- uđđâivemáánu 20. peeivi – Ive 2024 Ovtâstum staatâi presidentvaaljâin väljejum Ovtâstum staatâi 47. president já 50. väripresident algâttáin virgeest.
- uđđâivemáánu 23.–26. peeivij – Skammâkoveh-elleekovefestivaal uárnejui Anarist.[9] Suomâ staatâ ruttâšiäštutooimâi keežild káidusfestivaal ij uárnejum.[10]
- uđđâivemáánu 25. peeivi – Kreika presidentvaaljâi vuossâmuš jienâstemkerdi uárnejui, mut kihheen ij finnim 200 jiennâd.[11]
- uđđâivemáánu 31. peeivi – Kreika presidentvaaljâi nubbe jienâstemkerdi uárnejui, mut kihheen ij finnim 200 jiennâd.[12]
Kuovâmáánu
mute- kuovâmáánu 3. peeivi – Pirkko Saisio vuoitij Vartio-palhâšume kirjestis Suliko.[13][14]
- kuovâmáánu 5. peeivi – Pirkko Saisio vuoitij Runeberg-palhâšume kirjestis Suliko.[13]
- kuovâmáánu 6. peeivi – Kreika presidentvaaljâi kuálmád jienâstemkerdi uárnejui, mut kihheen ij finnim 180 jiennâd.[15]
- kuovâmáánu 8. peeivi – Uđđâ muusik kišto fiinaal uárnejui Nokia Arenast Tamperest.[16][17] Finalist Erika Vikman finnij ohtsis 430 čyegisid já te vuoitij ubâ kišto.[18] Vuáitu keežild sun ovdâstij Suomâ ive 2025 Euroviisuin Baselist Sveeicist.[19]
- kuovâmáánu 8. peeivi – Libanon uážui uđđâ haldâttâs vuossâmuu keerdi ive 2022 maŋa.[20]
- kuovâmáánu 12. peeivi – Kreika presidentvaaljâi niäljád jienâstemkerdi uárnejui. President valjiimân tarbâšuvvojii 151 jiennâd. Konstantínos Tasoúlas finnij 160 jiennâd, já te sun väljejui Kreika presidentin.[21]
- kuovâmáánu 23. peeivi – Saksaast uárnejuvvojii littopeivivaaljah.[22]
- kuovâmáánu 26.–njuhčâmáánu 9. peeivij – Čuoigâm maailmmiäštárkištoh uárnejuvvojii Ruándimist.[23]
Njuhčâmáánu
mute
- njuhčâmáánu 11. peeivi – Ruánááeennâm ovdâskoddevaaljah uárnejuvvojii.[24]
- njuhčâmáánu 13. peeivi – Kreika presidentvaaljâid vuáittám Konstantínos Tasoúlas algâttij president virgeest.[25]
- njuhčâmáánu 20. peeivi – Juho-Sire vuoitij nube Ibsen-palhâšume, taan keerdi čaitâlmistis Per Hansen.[26]
- njuhčâmáánu 20. peeivi – Zimbabwelâš olympiavuojâdeijee já minister Kirsty Coventry väljejui Aalmugijkoskâsii olympiakomitea uđđâ saavâjođetteijen.[27]
- njuhčâmáánu 28. peeivi – Eennâm tuárgistij korrâsávt Myanmarist. Eennâmtuárgástâs intensiteet lâi 7,7 Richter ciäkkáduv mield. Eennâmtuárgástâsâst jammii paijeel 5 300 olmožid Myanmarist já paijeel 100 olmožid Thaienâmist.[28][29]
- njuhčâmáánu 31. peeivi – Helsiglâš jieŋâskiärrujuávkku Jokerit vuoitij Mestis-miäštárvuođâ.[30]
Cuáŋuimáánu
mute- cuáŋuimáánu 12. peeivi – Sámi Grand Prix uárnejui. Ive 2025 lii vuossâmuš kerdi, ko tot ij uárnejuu pessijâšlávurduv.[31]
- cuáŋuimáánu 13. peeivi – Suomâst uárnejuvvojii sehe kuávlu- já kieldâvaaljah.[32]
Vyesimáánu
mute
- vyesimáánu 3. peeivi – Kuopiolâš jieŋâskiärrujuávkku KalPa vuoitij jieŋâskiäru suomâmiäštárvuođâ, ko tot juuvsâi niäljád vuáitus fiinaalrááiđust lappeenrantalâš SaiPa vuástá.[33]
- vyesimáánu 4. peeivi – Romania presidentvaaljâi vuossâmuš jienâstemkerdi uárnejui. Taan jienâstmist George Simion já Nicușor Dan peesáin jootkân.
- vyesimáánu 6. peeivi – Friedrich Merz väljejui Saksa littokanslerin.[34]
- vyesimáánu 8. peeivi – Sämmiliih kirhoost -haavâ lopâttemimmeelpalvâlus uárnejui Tuurkust.[35]
- vyesimáánu 8. peeivi – Koŋklaavist kardinaal Robert Francis Prevost väljejui 267. paavin. Sun valjij paavinommânis Leo XIV. Taat lâi vuossâmuš kerdi, ko ovtâstumstaatâlâš kardinaal väljejui paavin.[36][37]
- vyesimáánu 13.–17. peivij – Euroviisuh uárnejuvvojii St. Jakobshallest, Münchensteinist, Sveeicist.[38][39]
- vyesimáánu 13. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto vuossâmuš semifiinaal uárnejui.[38]
- vyesimáánu 15. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto nubbe semifiinaal uárnejui. [38]
- vyesimáánu 17. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto fiinaal uárnejui.[38]
- vyesimáánu 18. peeivi – Nuorttâriijkâ ovdâsteijee JJ vuoitij Euroviisuh-lávlumkišto pitáinis Wasted Love.[40]
- vyesimáánu 18. peeivi – Sämitiggevaaljah uárnejuvvojii Ruotâst.[41]
- vyesimáánu 18. peeivi – Romania presidentvaaljâi nubbe jienâstemkerdi uárnejui, tastko vuossâmuu jienâstmist kihheen ij finnim paijeel 50 % jienâin. Taan jienâstmist Nicușor Dan finnij 53,60 % jienâin, já te sun väljejui presidentin čuávuvái viiđâ ihán.
Kesimáánu
mute- kesimáánu 3. peeivi – Maadâ-Korea toledum presidentvaaljah uárnejuvvojeh.[42]
- kesimáánu 10.–13. peeivij – Sämmilij tieđâokko uárnejuvvoo Kuovdâkiäinust.[43]
Syeinimáánu
mute
- syeinimáánu 2. peeivi – Jyelgipáálu nisonij euroopmiäštárkištoh älgih.
- syeinimáánu 14. peeivi – Jyelgipáálu nisonij euroopmiäštárkištoi fiinaal spiälloo St. Jakob-Park -stadionist Baselist.[44]
Porgemáánu
mute- porgemáánu 15.–16. peeivij – Ijâttes ijjâ uárnejuvvoo.
Čohčâmáánu
mute- čohčâmáánu 8. peeivi – Stuorrâtigge- já sämitiggevaaljah uárnejuvvojeh Taažâst.[45]
- čohčâmáánu 9. peeivi – SM-liiga vuáđuspellâmráiđu álgá.[46]
Čuákánkiäsuh jieškote-uvlágán suorgijn
muteŠoddâmeh
mute- kuovâmáánu 7. peeivi – Ines Marie Lilian Silvia, Ruotâ prinses, Västerbotten herttuatar, Ruotâ prinssâ Carl Philip já prinses Sofia nieidâ[47]
Jämimeh
mute- uđđâivemáánu 15. peeivi – David Lynch, ovtâstumstaatâlâš elleekovestivrejeijee, -kietâčällee, -pyevtitteijee sehe kovetaaidâr já čuovâkovvejeijee (š. 1946)[48]
- njuhčâmáánu 5. peeivi – Raija Bartens, syemmilâš kielâtotkeeh já professor (š. 1933)
- njuhčâmáánu 21. peeivi – George Foreman, ovtâstumstaatâlâš čurmâdâttee já finnodâholmooš (š. 1949)[49]
- njuhčâmáánu 24. peeivi – Mihku Biehttár, aanaarlâš sämituáijár já silbârävdee (š. 1950)[50]
- njuhčâmáánu 27. peeivi – Vuokko Eiras, syemmilâš fennougrist (š. 1941)[51]
- cuáŋuimáánu 13. peeivi – Mario Vargas Llosa, ive 2010 Nobel-kirjálâšvuotâpalhâšume finnim perulâš kirječällee (š. 1936)[52][53]
- cuáŋuimáánu 21. peeivi – Franciscus, katolilii kirho paavi iivij 2013–2025 (š. 1936)[54]
- vyesimáánu 13. peeivi – José Mujica, uruguaylâš eennâmviljâleijee, politikkár já Uruguay 40. president (š. 1935)[55]
Kalender
muteFáádást eres soojijn
mute
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást 2025.
Käldeeh
mute- ↑ Kotilainen, Virpi: Pertunmaa ja Mäntyharju äänestivät kuntaliitoksesta – kummankin valtuusto hyväksyi yhdistymisen Yle. 13.5.2024. Čujottum 1.1.2025. (suomâkielân)
- ↑ Starcevic, Seb: Liechtenstein legalizes same-sex marriage in near-unanimous vote Politico. 17.5.2024. Čujottum 1.1.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Kuronen, Roni já Eromäki, Veikko: Itävallassa tapahtumarikas hallituskriisi – liittokansleri Nehammer erosi tehtävistään Yle. 4.1.2025. Čujottum 23.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Parkkari, Jani: Kanadan Trudeau sanoo eroavansa pääministerin tehtävästä Yle. 6.1.2025. Čujottum 23.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Haukka, Inka já Romsi, Vilma: Tiibetissä voimakas maanjäristys – kuolleiden määrä noussut yli 90:een Yle. 7.1.2025. Čujottum 24.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Chao-Fong, Léonie: Jimmy Carter to be honored at Washington funeral and laid to rest in Georgia The Guardian. 31.12.2024. Čujottum 1.1.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Obavijest biračima za drugi krug glasovanja za izbore za Predsjednika Republike Hrvatske Kroatia riehti-, almoshaldâttâh- já digitalisaatioministeriö. 30.12.2024. Čujottum 31.12.2024. (kroatiakielân)
- ↑ D.M./HRT/Hina: Milanovićeva povijesna pobjeda s najvećom razlikom u drugom krugu Kroatia radio- já televisio HRT. 12.1.2025. Čujottum 1.2.2025. (kroatiakielân)
- ↑ Save the date Skammâkoveh. 29.2.2024. Čujottum 4.11.2024.
- ↑ Nikula, Kaisu: Skammâkoveh 2025 aldaneh Anarâš aavis. 23.1.2025. Čujottum 23.1.2025.
- ↑ Greek lawmakers fail to elect new president in first round of voting Reuters. 25.1.2025. Čujottum 23.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ No Breakthrough in Second Round of Greek Presidential Vote Tovima. 31.1.2025. Čujottum 23.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ a â Gustafsson, Miia: Peter Mickwitz ei uskonut saavansa Runeberg-palkintoa: ”Onhan kirjani vähän erikoinen" Yle Uutiset. 5.2.2025. Čujottum 5.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Vartio-palkinto kirjailija Pirkko Saisiolle Yle Uutiset. 3.2.2025. Čujottum 5.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Tasoulas Falls Short Again; Final Presidential Vote Set for February 12 Tovima. 6.2.2025. Čujottum 23.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Pudas, Mari já Pakkanen, Riia: Tässä ovat ensimmäiset vihjeet UMK-kilpailijoista Iltalehti. 1.10.2024. Čujottum 1.10.2024. (suomâkielân)
- ↑ Hankaniemi, Anu Leena: Ennätyksiä rikkonut UMK tulee taas, viisushow jatkaa Tampereen areenalla Yle. 1.10.2024. Čujottum 1.10.2024. (suomâkielân)
- ↑ Hankaniemi, Anu Leena: UMK:n voittaja on Erika Vikman – toinen kerta toden sanoi yle.fi. 8.2.2025. Čujottum 8.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Erika Vikman wins 'UMK' and is Finland's artist for Eurovision 2025 EBU. 8.2.2025. Eurovision.tv. Čujottum 8.2.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Libanon sai uuden hallituksen ensimmäistä kertaa sitten vuoden 2022 Yle Uutiset. 8.2.2025. Čujottum 9.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Konstantinos Tasoulas elected new president of Greece Ekathimerini. 12.2.2025. Čujottum 2.3.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Bundestag election 2025 Bundeswahlleiterin.de. Čujottum 24.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Onsdag 26. februar Trondheim 2025. Čujottum 24.5.2025. (kirjetárukielân)
- ↑ Greenland calls general election for 11 March amid Trump interest The Guardian. 4.2.2025. Čujottum 9.2.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ A veteran conservative lawmaker is sworn in as Greece’s new president AP News. 13.3.2025. Čujottum 23.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Juho-Sirei geigejuvvui Ibsen-bálkkašupmi NRK Sápmi. 20.3.2024. Čujottum 22.3.2025. (tavesämikielân)
- ↑ Karttunen, Anu, Porvari, Riku já Saarinen, Jussi: Tässä on KOK:n uusi puheenjohtaja – ensimmäinen nainen olympialiikkeen johtoon Yle. 2.3.2025. Čujottum 23.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Naski, Meri já Koivistoinen, Viivi: Voimakas maanjäristys ravisteli Kaakkois-Aasiaa – Myanmar kertoo kuolleista Yle. 28.3.2025. Čujottum 24.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Voimakas maanjäristys Kaakkois-Aasiassa Ilta-Sanomat. 28.3.2025. Čujottum 24.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Alatalo, Joni: Jokerit on Mestiksen mestari! Suomikiekko. 31.3.2025. Čujottum 24.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Leat sirdán Sámi Grand Prix vahkuin NRK Sápmi. 25.10.2024. ”Sámi Grand Prix (SGP) lágiduvvo dán háve cuoŋománu 12. beaivvi 2025:s, vahku ovdal beassášlávvordaga ja go dábálaččat lágiduvvo.” Čujottum 26.10.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Tiervâpuáttim riehtiministeriö valjâsijđoid! Suomâ riehtiministeriö. ”Kuávlu- já kieldâvaaljah 13.4.2025” Čujottum 20.8.2024.
- ↑ Salmensaari, Antti: KalPa on Suomen mestari Helsingin Sanomat. 3.5.2025. Vyerkkejum 4.5.2025. Čujottum 4.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Tapiola, Paula: Kristillisdemokraattien Friedrich Merz valittiin liittokansleriksi Yle. 6.5.2025. Čujottum 8.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Olthuis, Marja-Liisa: Sämmiliih kirhoost -haavâ lopâttemimmeelpalvâlus uárnejuvvoo Tuurkust Anarâš aavis. 8.5.2025. Čujottum 8.5.2025.
- ↑ Giuffrida, Angela já Sherwood, Harriet: White smoke from Sistine Chapel chimney signals election of new pope The Guardian. 8.5.2025. Čujottum 8.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Rich, Motoko: Pope Leo XIV, Born in Chicago, Is the First American Pontiff New York Times. 8.5.2025. Vyerkkejum 8.5.2025. Čujottum 8.5.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ a â b c Pudas, Mari: Euroviisujen isäntäkaupunki selvisi Iltalehti. 30.8.2024. Čujottum 30.8.2024. (suomâkielân)
- ↑ Pudas, Mari: Sveitsi voitti Euroviisut! Iltalehti. 12.5.2024. Čujottum 12.5.2024. (suomâkielân)
- ↑ Olthuis, Marja-Liisa: Euroviisui 2025 vyeittee lii Nuorttâriijkâ – Fáárust ennuv syemmilâš pargo anarasaavis.fi. 19.5.2025. Čujottum 19.5.2025.
- ↑ Välljim Sámediggáj mårbmesmáno 18 biejven 2025 Sämitigge. Čujottum 17.2.2025. (piittáámsämikielân)
- ↑ South Korea sets snap election date after President Yoon’s removal from office The Guardian. 8.4.2025. Čujottum 8.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Arranging the first Dieđavahkku - Sámi Science Week summer 2025 Säämirääđi. 4.7.2024. Čujottum 20.8.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Bund begrüsst den Zuschlag für die Women’s EURO 2025 in der Schweiz www.admin.ch. Vyerkkejum . Čujottum 30.1.2025. (saksakielân)
- ↑ Válgabeaivi Sämitigge. ”Stáhtaráđđi lea mearridan ahte válgabeaivi stuorradiggeválggaide ja sámediggeválggaide lea vuossárgga čakčamánu 8. b. 2025.” Čujottum 17.2.2025. (tavesämikielân)
- ↑ Tässä on Liigan runkosarjan otteluohjelma kaudelle 2025–26 Jääkiekon SM-liiga Oy. 13.5.2025. Čujottum 19.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Övriga medlemmar av Kungl. Familjen Ruotâ kunâgâsviäsu. ”Prinsessan Ines är Prins Carl Philips och Prinsessan Sofias fjärde barn. Hon föddes den 7 februari 2025.” Čujottum 23.5.2025. (ruotâkielân)
- ↑ Elokuvaohjaaja David Lynch on kuollut Yle Uutiset. 16.1.2025. Čujottum 16.1.2025. (suomâkielân)
- ↑ George Foreman www.britannica.com. 22.3.2025. Čujottum 26.3.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Paltto, Anni-Saara: Sámeduojár Petteri Laiti lea vádjolan Yle Sápmi. 26.3.2025. Čujottum 27.3.2025. (tavesämikielân)
- ↑ Kulmala, Marko, Kulmala, Jyrki já Saarinen, Sirkka: Suomen sukukielten tutkija Helsingin Sanomat. 3.5.2025. Vyerkkejum 3.5.2025. Čujottum 3.5.2025. (suomâkielân)
- ↑ Mario Vargas Llosa nobelprize.org. Čujottum 14.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Lea, Richard já Cain, Sian: Mario Vargas Llosa, giant of Latin American literature, dies aged 89 The Guardian. 14.4.2025. Čujottum 14.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Francis www.britannica.com. 22.4.2025. Čujottum 22.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ «Muere 'Pepe' Mujica, el Guerrillero que fue Presidente de Uruguay» N+. 13.5.2025. Čujottum 20.5.2025. (espanjakielân)